Yabancı işçiye sigorta yapılmaması, toplum huzurunu ve refahını bozan kaza, hastalık ve bunlar gibi olumsuz durumlar karşısında yabancı işçinin haklarının korunmasını engeller. Her işveren yabancı işçisinin sigortasını geciktirmeden yapmak ve primleri düzenli ödemek zorundadır. Yabancı işçiye sigorta yapılmaması durumunda işverene önemli cezalar öngörülmüştür. Yabancı işçiye sigorta yapılmaması başlıklı yazımızda, işverenin yabancı uyruklu işçi çalıştırması durumunda yükümlülükleri, yabancı işçiye sigorta yapmanın zorunlu olup olmadığı, yabancı işçiye sigorta yapılmaması durumunda verilecek cezalar, yabancı işçiye sigorta yapılmaması durumunda dava açılıp açılamayacağı gibi birçok soruya cevap verilecektir.
YABANCI SOSYAL GÜVENLİKTEN YARARLANIR MI?
Sosyal güvenlik, insanların gelirlerine bakılmaksızın toplum huzurunu ve refahını bozan sosyal tehlikelerin verdiği zararlardan “insan hakkı” ve esas itibariyle de “devlet görevi” olarak primli ya da primsiz sistemlerin kullanılması, kişilerin sosyal tehlikelerin zararlarından kurtarılma güvencesidir. Yabancılar da sosyal güvenlikten yaralanır. Ancak bunun için gerekli şartların sağlanması ve primlerin ödenmesi gerekir. Dolayısıyla yabancı işçiye sigorta yapılmaması, yabancının sosyal güvenlikten yararlanması açısından oldukça önemlidir.
YABANCININ ÇALIŞMA İZNİ ALMASI ZORUNLU MUDUR?
6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu (6735 sayılı Kanun)’na göre, yabancıların Türkiye’de bağımlı veya bağımsız çalışmaya başlamadan önce izin alması gerekir. Çalışma izni, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (Bakanlık) tarafından resmî bir belge şeklinde düzenlenen ve geçerlilik süresi içinde yabancıya Türkiye’de çalışma ve ikamet hakkı veren izin belgedir. Türkiye’de geçerli çalışma izni olmadan çalışan yabancılar hakkında cezai ve idari işlem uygulanır. Çalışma izni alan yabancının işveren yanında çalışması durumunda ise sigortası yapılması gerekir. Yabancı işçiye sigorta yapılmaması durumunda işverene ceza verilir.
YABANCI NE KADAR SÜREDE ÇALIŞMAYA BAŞLAMALIDIR?
Yabancı, yurtiçinden yapılan çalışma izni başvurularında, çalışma izninin başlangıç tarihinden itibaren bir ay içerisinde 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu (5510 sayılı Kanun) kapsamında yükümlülüklerini yerine getirmek suretiyle çalışmaya başlamalıdır. Yurtdışından yapılan başvurularda ise yurda giriş tarihinden itibaren bir ay içerisinde ve her halükârda çalışma izninin başlangıç tarihinden itibaren altı ay içerisinde 5510 sayılı Kanun kapsamında yükümlülüklerini yerine getirmek suretiyle çalışmaya başlamalıdır. Çalışma izin belgesinin işverene tebliğ tarihi ile çalışma izni başlangıç tarihinin farklı olması halinde ise çalışma izin belgesinin işverene tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK)’na yapılan bildirimler süresinde yapılmış sayılır. Belirtilen sürelerde çalışmaya başlamasına rağmen yabancı işçiye sigorta yapılmaması durumunda işverene ceza verilir.
YABANCININ VE İŞVERENİNİN BİLDİRİM YÜKÜMLÜLÜĞÜ
Yabancı çalışan ve onun işvereninin bildirim yükümlülüğü bulunmaktadır. Bu kapsamda yabancı çalıştıran işveren ile süresiz veya bağımsız çalışma izni bulunan yabancı, çalışma izninin veya çalışma izni muafiyeti kapsamında çalışmanın başlaması ve sona ermesi durumu halleri ile çalışma izni veya çalışma izni muafiyetinin iptalini gerektirecek hâlleri on beş gün içinde Bakanlığa bildirmelidir. Yabancı işçisinin çalışmasının bildirilmemesi ve yabancı işçiye sigorta yapılmaması durumunda işverene ceza verilir.
YABANCI İŞÇİYE SİGORTA YAPMAK ZORUNLU MU?
Çalışma izni veya çalışma izni muafiyeti alan yabancılar ile yabancı çalıştıran işverenler, sosyal güvenlik mevzuatından kaynaklanan yükümlülüklerini kanuni süresi içinde yerine getirmelidir. Yanında yabancı işçi çalıştıran işveren ise işçisine sigorta yapmak zorundadır. Yabancı işçiye sigorta yapılmaması durumunda işverene çeşitli cezalar verilir.
YABANCI İŞÇİYE SİGORTA YAPILMAMASI DAVASI
Yabancı işçiye sigorta yapılmaması halinde sigortasız çalışan işçi işverenine karşı hizmet tespit davası açabilir. Yabancı işçiye sigorta yapılmaması sonucunda açılacak hizmet tespit davasında, işçinin SGK’ya bildirilmeyen ya da eksik bildirilen çalışma süreleri tespit edilir. Böylece davada, işçinin çalıştığı halde sigortalı olarak bildirilmediği süre, prim ödeme gün sayısı ve o günlere tekabül eden prime esas kazanç tespit edilir.
“6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu‘nun “Tespit davası” başlığını taşıyan 106’ncı maddesinde, tespit davası yoluyla, mahkemeden, bir hakkın veya hukuki ilişkinin varlığının ya da yokluğunun yahut bir belgenin sahte olup olmadığının belirlenmesinin istenebileceği hüküm altına alınmıştır. Buna göre; tespit davaları, bir hakkın veya hukuki ilişkinin var olup olmadığının tespitine ilişkin davalardır.” (Y. 10. HD., E. 2014/3064 K. 2014/8793 T. 15.4.2014).
YABANCI HİZMET TESPİT DAVASI GÖREVLİ MAHKEME
Yabancı işçiye sigorta yapılmaması sonucunda açılan hizmet tespit davasında görevli mahkeme 5510 sayılı Kanun’da düzenlenmiştir. İlgili kanun gereğince hizmet tespit davalarında görevli mahkeme iş mahkemesidir.
“Somut olayda uyuşmazlık hizmet tespitine (sigortalılığın tespiti) ilişkin olup, davacının talebinin sosyal güvenlik hakkına ilişkin hizmet tespiti davası olduğu, İş Kanunu’ndan kaynaklanan bir uyuşmazlığın dava konusu yapılmadığı, 4857 sayılı Yasanın 4/1-b maddesinin somut olayda uygulanma yeri bulunmadığının anlaşılmasına göre uyuşmazlığın …İş Mahkemesinde görülerek sonuçlandırılması gerekmektedir.” (Y. 17. HD., E. 2013/21002 K. 2014/4602 T. 28.3.2014).
YABANCI İŞÇİYE SİGORTA YAPILMAZSA HANGİ MAHKEMEDE DAVA AÇILIR?
Yabancı işçiye sigorta yapılmaması durumunda açılacak hizmet tespit davası 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK)’nda belirlenen genel yetkili mahkemede açılır. Genel yetkili mahkeme, davalı gerçek veya tüzel kişinin davanın açıldığı tarihteki yerleşim yeri mahkemesidir. Dolayısıyla yabancı işçiye sigorta yapılmaması durumunda hizmet tespit davası, davalı işverenin davanın açıldığı tarihteki yerleşim yeri mahkemesinde, birden fazla işveren bulunması durumunda ise işverenlerden birinin yerleşim yeri mahkemesinde açılır.
YABANCI İŞÇİYE SİGORTA YAPILMADIĞI NASIL İSPAT EDİLİR?
Hizmet tespit davası, kamu düzenine ilişkin davalar arasında olduğundan bu davada re’sen araştırma ilkesi geçerlidir. Bu davada yabancı işçinin sigortasız olarak çalıştığı süreler tanık dâhil her türlü delille ispatlanabilir. Hizmet tespit davasının ispatlanmasında resmî belge ve yazılı deliller, bordro tanıkları, iş ilişkisini bilen komşu iş yeri çalışanları yanında diğer tanıklardan da faydalanılır.
“Davanın yasal dayanağını oluşturan 506 sayılı Yasa’nın 79/10. maddesinde bu tür hizmet tespiti davalarının kanıtlanması yönünden özel bir yöntem öngörülmemiştir. Kimi ayrık durumlar dışında resmi belge ve yazılı delillerin bulunması sigortalı sayılması gereken sürelerin saptanmasında güçlü delil olmaları itibariyle sonuca etkili olurlar. Ne var ki bu tür kanıtların bulunmaması halinde somut bilgilere dayanması inandırıcı olmaları koşuluyla bordro tanıkları veya iş ilişkisini bilen komşu işyeri çalışanları gibi kişilerin bilgileri ve bunları destekleyen diğer tanıklarla dahi sonuca gitmek mümkündür.” (Y. 21. HD., E. 2018/3635 K. 2019/3066 T. 18.4.2019).
YABANCI İŞÇİ HİZMET TESPİT DAVASINI NE ZAMANA KADAR AÇABİLİR?
Yabancı işçiye sigorta yapılmaması sonucunda kendisine sigorta yapılmayan yabancı işçi hizmet tespit davasını hizmetlerinin geçtiği yılın sonundan başlayarak beş yıl içinde açmalıdır. Beş yıllık süre, SGK’nın işçinin çalışmasından tümüyle habersiz olduğu durumlar için geçerlidir. Böylece, işçinin işe giriş bildirgesi hiç verilmemişse ya da SGK tarafından tespit edilemiyorsa süre beş yıldır. İşe giriş bildirgesinin verildiği fakat daha sonraki dönemlerde primlerin yatırılmadığı ya da aylık prim ya da hizmet belgesinin verilmediği durumlarda ise hak düşürücü süre bulunmaz.
“Davanın yasal dayanağı, 506 sayılı Kanunun 79/10. maddesi hükmüne göre; Kuruma bildirilmeyen hizmetlerin sigortalı hizmet olarak değerlendirilmesine ilişkin davanın, tespiti istenen hizmetin geçtiği yılın sonundan başlayarak 5 yıl içinde açılması gerekir. Bu yönde, anılan madde hükmünde yer alan hak düşürücü süre; yönetmelikle tespit edilen belgeleri işveren tarafından verilmeyen veya çalışmaları Kurumca tespit edilemeyen sigortalılar için geçerlidir. Bir başka anlatımla; sigortalıya ilişkin olarak işe giriş bildirgesi, dönem bordrosu gibi yönetmelikte belirtilen belgelerin Kuruma verilmesi ya da çalışmaların Kurumca tespit edilmesi halinde; Kurumca öğrenilen ve sonrasında kesintisiz biçimde devam eden çalışmalar bakımından hak düşürücü sürenin geçtiğinden söz edilemez. Ne var ki; sigortalının Kuruma bildiriminin işe giriş tarihinden sonra yapılması, bir başka ifade ile sigortalının hizmet süresinin başlangıçtaki bir bölümünün Kuruma bildirilmeyerek sonrasının bildirilmesi ve Kuruma bildirimin yapıldığı tarihten önceki çalışmaların, bildirgelerin verildiği tarihide kapsar biçimde kesintisiz devam etmiş olması halinde, Kuruma bildirilmeyen çalışma süresi yönünden hak düşürücü sürenin hesaplanmasında; bildirim dışı tutulan sürenin sonu değil, kesintisiz olarak geçen çalışmaların sona erdiği yılın sonu başlangıç alınmalıdır.” (Y. 10. HD., E. 2017/6662 K. 2019/8451 T. 12.11.2019).
YABANCI İŞÇİNİN HİZMET TESPİT DAVASINDAN FERAGATİ
Hizmet tespit davası kamu düzenine ilişkindir. Hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılığın önlenmesi ile temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için hizmet tespit davası özel bir duyarlılık ve özenle yürütülmelidir. Bu sebeple yargılamada tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmemelidir. Bu dava sigortalının feragatiyle ya da işverenin kabulüyle sona ermez. Dolayısıyla yabancı işçiye sigorta yapılmaması sonucunda açılan hizmet tespit davalarında işçinin feragati sonuç doğurmaz.
“Davanın yasal dayanağı, 5510 sayılı Yasanın Geçici 7. maddesi kapsamında uygulama alanı bulan 506 sayılı Yasanın 79/10 maddesidir. 506 sayılı Yasanın 6. maddesinde ifade edildiği üzere “sigortalı olmak hak ve yükümünden kaçınılamaz ve feragat edilemez”. Anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi karşısında, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin davaların, kamu düzenine ilişkin olduğu, bu nedenle özel bir duyarlılık ve özenle yürütülmesinin zorunlu ve gerekli bulunduğunun gözetilmesi zorunludur. Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip, gerek görüldüğünde re’sen araştırma yapılarak kanıt toplanabileceği de göz önünde bulundurulmalıdır.” (Y. 10. HD., E. 2012/21998 K. 2013/13304 T. 12.06.2013).
YABANCI İŞÇİ HİZMET TESPİT DAVASI KARARI
Hizmet tespit davasında, yabancının çalıştığı halde sigortalı olarak bildirilmediği süre, prim ödeme gün sayısı ve o günlere tekabül eden prime esas kazanç miktarı tespit edilir. Mahkeme kararı sonrasında SGK, işverenden tespiti yapılan döneme ilişkin aylık prim ve hizmet belgelerinin düzenlenmesini ister. Ayrıca ödenmemiş primler ile gecikme cezası ve gecikme zammını işverenden tahsil eder. Daha sonra işverene idari para cezası uygular. İdari para cezasının miktarı işverenin yabancı işçiyi sigortasız çalıştırdığı süreye göre değişiklik gösterir.
YABANCIYA SİGORTA YAPILMAMASI ŞİKAYET
Yabancıya sigorta yapılmaması durumunda Çalışma Hayatı İletişim Merkezi Alo 170 aranarak sigortasız işçi çalıştırıldığı ihbar edilebileceği gibi SGK’ya şikâyet dilekçesi de verilebilir. İnceleme ve denetim sonucunda yabancı işçiye sigorta yapılmaması hususu tespit edilirse işveren hakkında cezai işlem uygulanır.
YABANCI İŞÇİYE SİGORTA YAPILMAMASI CEZASI
İşverenin yabancı işçiye karşı sigorta yapma zorunluluğu vardır. Yabancı işçiye sigorta yapılmaması durumunda işverene idari para cezası verilir. 6735 sayılı kanun md. 23’de ise bu fiillerin tekrarı halinde idari para cezalarının bir kat artırılarak uygulanacağı ifade edilmiştir.
ÇALIŞMA İZNİ BULUNMAYAN YABANCI ÇALIŞTIRMA CEZASI
Çalışma izni bulunmayan yabancıyı çalıştıran işverenlere her bir yabancı için 2023 yılında 35815 TL ceza verilmektedir.
YABANCININ İZİNSİZ ÇALIŞMA CEZASI
Çalışma izni olmaksızın bağımlı çalışan yabancıya 2023 yılında 14318 TL ceza verilmektedir. Çalışma izni olmaksızın bağımsız çalışan yabancıya ise 2023 yılında 28655 TL ceza verilmektedir.
YABANCININ ÇALIŞTIRMA BİLDİRİMİNİN SÜRESİNDE YAPILMAMASI CEZASI
6735 sayılı Kanunda öngörülen bildirim yükümlülüğünü süresi içinde yerine getirmeyen bağımsız ve süresiz izinle çalışan yabancı ile yabancı çalıştıran işverene her bir yabancı için 2023 yılında 2378 TL ceza verilmektedir.
YABANCININ KENDİSİNE YASAKLI BİR İŞTE ÇALIŞMASI
Yabancıların bazı işlerde çalışması yasaktır. Yabancının bu işlerde çalışması kamu düzeni gereğince yasaklanmıştır. Yasağa aykırılık durumunda iş sözleşmesi kesin olarak hükümsüz olur. Kesin hükümsüz olan sözleşmeye dayanılarak çalışılmış olunması durumunda sözleşme geçerli hale gelmez. Buna göre, kesin hükümsüz sayılan iş sözleşmesine dayanarak çalışmış olan yabancı, işçi sayılamaz ve bu kişi işçilikle ilgili herhangi bir haktan yararlanamaz. Çalışmasına izin verilmeyen bir işte çalışan yabancıya sigorta da yapılamaz. Aynı durum, yabancının çalışma izni olmadan çalışması durumunda da söz konusudur. Dolayısıyla çalışma izni olmadan çalışan yabancı işçilikle ilgili herhangi bir haktan yararlanamaz.
“Mahkemece yapılacak iş; davanın kamu düzenini ilgilendirir bir dava olduğu, bu tür davalarda re’sen araştırma ilkesinin geçerli olduğu gözetilerek, öncelikle davacının çalışma iddiasına konu olan işin kanunlarla sadece Türk vatandaşlarına saklı tutulmuş bir iş niteliğinde olup olmadığı araştırılmalı, yabancıların çalışmasında engel bulunmayan bir iş niteliğinde olduğunun tespiti…” (Y. 10.HD 2013/14038 E., 2014/327 K., 16.01.2014).
YABANCI İŞÇİ SİGORTASI NASIL YAPILIR?
Yabancı işçi sigortası nasıl yapılır hususunda yukarıdaki yazıda ayrıntılı değerlendirme yapılmıştır.
YABANCI İŞÇİ SİGORTA GİRİŞİ
Yabancı işçi sigorta girişi hususunda yukarıdaki yazıda ayrıntılı değerlendirme yapılmıştır.
YABANCI İŞÇİ ÇALIŞMA SİGORTA PRİMİ
Yabancı işçi çalışma sigorta primi hususunda yukarıdaki yazıda ayrıntılı değerlendirme yapılmıştır.
YABANCI UYRUKLU SİGORTALI İŞE GİRİŞ
Yabancı uyruklu sigortalı işe giriş hususunda yukarıdaki yazıda ayrıntılı değerlendirme yapılmıştır.
YABANCI UYRUKLU İŞÇİ SİGORTA FİYATLARI
Yabancı uyruklu işçi sigorta fiyatları hususunda yukarıdaki yazıda ayrıntılı değerlendirme yapılmıştır.
YABANCI UYRUKLU İŞÇİ SİGORTA GİRİŞİ NASIL YAPILIR
Yabancı uyruklu işçi sigorta girişi nasıl yapılır yukarıdaki yazıda ayrıntılı değerlendirilmiştir.
YABANCI İŞÇİ SİGORTA KODU
Yabancı işçi sigorta kodu hususunda yukarıdaki yazıda ayrıntılı değerlendirme yapılmıştır.
YABANCI İŞÇİ SİGORTA PRİMİ NE KADAR 2023
Yabancı işçi sigorta primi ne kadar 2023 hususu yukarıdaki yazıda ayrıntılı değerlendirilmiştir.
YABANCI İŞÇİYE SİGORTA YAPILMAMASI MAHKEME
Yabancı işçiye sigorta yapılmaması mahkeme hususu yukarıdaki yazıda ayrıntılı değerlendirilmiştir.
YABANCI İŞÇİYE SİGORTA YAPILMAMASI İDARİ PARA CEZASI
Yabancı işçiye sigorta yapılmaması idari para cezası yukarıdaki yazıda ayrıntılı değerlendirilmiştir.
YABANCI İŞÇİYE SİGORTA YAPILMAMASI AVUKATI
Yabancı işçiye sigorta yapılmaması avukatı yukarıdaki yazıda ayrıntılı değerlendirilmiştir.
YABANCI İŞÇİYE SİGORTA YAPILMAMASI ANKARA AVUKATI
Yabancı işçiye sigorta yapılmaması Ankara avukatı yukarıdaki yazıda ayrıntılı değerlendirilmiştir.
İlgili yazılarımız;
https://hkavukatlik.com/hizmet-tespit-davasi/
https://hkavukatlik.com/calisma-izni-ihlali-sebebiyle-sinir-disi/