1- SENET METNİNİN KAPSAMI
Kambiyo senetleri bakımından senet metni ve kapsamı birçok açıdan önemlidir. Nitekim senette bulunması gereken zorunlu unsurların bulunup bulunmadığı veya senedin geçerliliğini etkileyebilecek kayıtlara yer verilip verilmediği senet metninden anlaşılır.
Senet metni öğretide farklı şekilde değerlendirilmektedir. Bir görüşe göre senet metni, yalnızca senedin ödeme ve havale kısmını içeren ön yüzü değil ciro zinciri, alonj ve arka yüzü de kapsayacak şekilde geniş değerlendirilmelidir (MAĞDEN ÇAMLI, Zehra İlgün: Türk Hukukunda Teminat Senetleri (Teminat Amacıyla Düzenlenen Kambiyo Senetleri), Ankara 2020, s. 73). Diğer görüş ise imzanın ön yüze atılması sebebiyle, ön yüze yazılan kayıtların senet metni (örnek senet metni) içinde olması gerektiğini, arka yüze yazılacak kayıtların ise imza veya paraf edilmeleri kaydıyla senet metni (senet çıktısı) içinde olacağını savunmaktadır (SARIKAYA, Merve: Kambiyo Senetlerinde Teminat Kaydı, Marmara Üniversitesi, İstanbul 2018, Sosyal Bilimler Enstitüsü, s. 103).
2- SENET METNİ İLE İLGİLİ YARGITAY GÖRÜŞLERİ
Yargıtay, senet metni kapsamı hususunda farklı kararlar vermektedir. Senet ve metini dar kapsamlı değerlendiren Yargıtay’ın geniş kapsamlı değerlendirdiği kararları da mevcuttur.
a- Senedin Alt Kısmı Senet Metni Dışındadır Görüşü
Yargıtay, senedin alt kısmının senet metni içinde olmadığına karar vermiştir.
“…(T)akibe konu bono A4 kağıdı üzerine düzenlenmiş olup, sayfanın en alt kısmına “02/09 FKRD.121 İŞLETME BANKACILIĞI KREDİLER” yazılı ise de, bahse konu bu ifade, senedin teminat senedi olduğuna dair bir açıklama içermediği gibi, aksi düşünülse dahi bahse konu ibarenin yer aldığı kısım senet metnine dahil olmadığından, borçlunun başvurusu, bu hali ile İİK‘nun 168/5. maddesine dayalı borca itiraz niteliğindedir” (Y. 12. HD. 23.10.2017 T., 2016/21200 E., 2017/12860 K.)
b- Senedin Sol Ön Yüzündeki Kayıt Senet Metni Dışındadır Görüşü
Yargıtay, sol ön yüzde yer alan kaydın senet metni dışında olduğunu değerlendirmiştir.
“Senet üzerine yazılmış teminat kaydının senet metnine dahil olması gerekir. Somut olayda takip dayanağı bononun incelenmesinde bononun sol ön yüzünde “Bu senet 100 metrekare eve karşılık verilmiştir. Ancak bu senet evin tapusu verilmezse geçersizdir” ibaresinin senet metni dışında kalacak şekilde yazıldığı anlaşılmıştır. Senet metnine dahil olmayacak şekilde yazılan teminat kaydı senedin kambiyo senedi vasfını etkilemez.” (Y. 12. HD. 04.10.2016 T., 2016/21192 E., 2016/20550 K).
c- İmzanın Altındaki Kısım Senet Metni Dışındadır Görüşü
Yargıtay, düzenleyenin imzasının altında yer alan ibarenin senet metni dışında kaldığını kabul etmiştir.
“Somut olayda, borçlu düzenleyen …’nun imzasının altında belirtilen adresin, senet metninin dışında olduğu, dolayısıyla takibe konu bonoda düzenlenme yerinin bulunmadığı anlaşılmaktadır.” (Y. 12. HD. 03.10.2016 T., 2016/21759 E., 2016/20338 K.)
d- Senedin Ön Yüzü Senet Metni Kapsamındadır Görüşü
Yargıtay, havale ve ödeme kısmı ile sınırlı olmaksızın senedin ön yüzünün senet metni içerisinde olduğunu kabul etmiştir.
“Borçlu, senedin takip alacaklısına teminat olarak verildiği iddiasını, senede açıkça atıf yapan bir sözleşmeyle ispatlayamadığı gibi takip dayanağı senedin ön ve arka yüzünde, senet metninde, senedin teminat amaçlı verildiğine yönelik bir açıklama olmadığı görülmüştür.” (Y. 12. HD. 15.06.2017 T., 2016/16921 E., 2017/9473 K.)
e- Senedin Arkasında Yer Alan Kayıtlar Metin Kapsamındadır Görüşü
Yargıtay, senedin arkasında yer alan kayıtların düzenleyen tarafından imza veya paraf edilmesi kaydıyla geçerli olacağını kabul etmektedir. Dolayısıyla bu kayıtlar imza veya paraf edilmeksizin senet metni içerisinde değerlendirilmez ve yazılmamış kabul edilirler.
“…Somut olayda, takip konusu senedin arka yüzünde, “03.9.2014 tarihinde verilen tapuya istinaden teminat senedi olarak verildi.” ibarelerinin, senedin tarihi de belirtilmek suretiyle yazılarak keşideci tarafından imzalandığı ve bu hali ile takip yapan alacaklının senedi elinde bulundurduğu görülmektedir. Bu durumda, senet arkasında yer alan bu beyan ve kayıtlara göre, senedin teminat senedi olduğu anlaşılmakla, alacağın varlık ve miktarı ile tahsilinin gerekip gerekmediği yargılamayı gerektirmektedir.” (Y. 12. HD. 05.10.2017 T., 2017/5912 E., 2017/11994 K.).
Yargıtay, düzenleyen tarafından imza veya paraf edilen senet arkasındaki kayıtların senet metni içinde olacağını kabul etse de tam aksi yönde kararları da bulunmaktadır.
“Takip dayanağı bononun arka yüzünde, “tarla yıkıldığı zaman senet ödenecek, yıkılmadı mı ödenmeyecek” şeklinde bir yazı bulunduğu uyuşmazlık konusu değildir. Bu yazının altında borçlunun ve alacaklının imzasının bulunmaması bu kaydı geçersiz kılmaz.” Y. 12. HD. 27.01.1995 T., 1995/475 E., 1995/891 K. (ERİŞ, Gönen: Açıklamalı-İçtihatlı Uygulamalı Çek Hukuku, 5. Baskı, İstanbul 2004, s. 52).
3- SONUÇ
Yargıtay aksi yönde kararlar verse de genel olarak senet metni olarak havale ve ödeme kısmını esas alınmakta ve bunun dışındaki kayıtların senet metni dışında kaldığını kabul etmektedir.
Senet ödemesi ve ödemeyi şarta bağlayan kayıtlar hakkında bkz. https://hkavukatlik.com/senet-odemesi-ve-odemeyi-sarta-baglayan-kayitlar/