Sağlık sebebiyle erbaş ve er sözleşme feshi, son bir yıl içinde üç aydan fazla istirahat ve hava değişimi hakkı kullanıldığı gerekçesiyle sözleşmeli erbaş veya erin sözleşmesinin feshedilmesi işlemidir. Sağlık sebebiyle erbaş ve er sözleşme feshi çoğu durumda eğitim veya görev sırasında yaşanan yaralanmalardan kaynaklı alınan raporların üç ayı geçmesinden kaynaklanır. Bu durumlarda, sözleşmeli erbaş veya erin sağlık durumu uzun süreli tedaviyi gerektirdiği ve raporları tedavi amaçlı olduğu için fesih işleminin hukuka aykırılığı gündeme gelir.
Sağlık sebebiyle erbaş ve er sözleşme feshi işlemi hukuka aykırı bir şekilde tesis edilmişse söz konusu işlemin iptali adına dava açılabilir. İşbu davada yürütmeyi durdurma talebinde bulunulması ise oluşan mağduriyetin davanın başında ortadan kaldırılmasını sağlar. Davada talep edilecek özlük haklarının iadesi ise işlem nedeniyle yoksun kalınan parasal haklarının hak ediş tarihinden hesaplanarak yasal faiziyle birlikte iadesini temin eder. Tüm bu hususlar sağlık sebebiyle erbaş ve er sözleşme feshi konulu yazımızda detaylı bir şekilde incelenecektir.
ERBAŞ VE ERLERİN SÖZLEŞME FESHİ NEREDE DÜZENLENİR?
Türk Silahlı Kuvvetlerinin Genelkurmay Başkanlığınca lüzum görülen erbaş ve er kadrolarında, kritik ve uygun görülen görevlerde, yetişmiş personel ihtiyacını karşılamak maksadıyla istihdam edilecek sözleşmeli erbaş ve erlerin temini, yetiştirilmeleri, görevde yükselmeleri, tertip edilmeleri, geçici görevlendirilmeleri, hizmet şartları, görev ve hakları, yükümlülükleri, ayırma ve ayrılmaları ile ilgili usul ve esaslar 6191 sayılı Sözleşmeli Erbaş ve Er Kanunu’nda düzenlenmektedir. Bu bakımdan erbaş ve erlerin sözleşme feshi konusu da 6191 sayılı Kanun kapsamında düzenlenir.
SAĞLIK SEBEBİYLE ERBAŞ VE ER SÖZLEŞME FESHİ
Sağlık sebebiyle erbaş ve er sözleşme feshi ise 6191 sayılı Kanun md. 6/8’de düzenlenmektedir. Burada, sözleşmenin yapılmasını müteakip; barışta ve savaşta, görevini icra ederken veya görevi dolayısıyla bir saldırıya, kazaya uğrayan ya da bir meslek hastalığına yakalananlar ile kanser, tüberküloz, kronik böbrek yetmezliği ile ruh ve sinir hastalıkları gibi sağlık kurulları raporlarında uzun süreli bir tedaviye ihtiyaç gösterdiği belirtilen bir hastalığa yakalananlardan, toplam olarak ve fiilen üç yılı geçmemek şartıyla tedavi, istirahat veya hava değişimine tabi tutulanlar, hariç olmak üzere, sözleşmeli erbaş ve erlerin hava değişimi ve istirahat süresinin toplamının, istirahat ve hava değişiminin başladığı tarihten geriye doğru son bir yıl içerisinde (yatarak tedavi olma süreci hariç) üç ayı geçemeyeceği benimsenmiştir.
Yukarıdaki sürelerin hesaplanmasında en son alınan hava değişimi ve istirahat süresi de dahil edilir. Hava değişimi ve istirahat süresi üç ayı geçenlerin ise sözleşmeleri feshedilir ve Türk Silahlı Kuvvetleri ile ilişikleri kesilir.
SAĞLIK SEBEBİYLE ERBAŞ VE ER SÖZLEŞME FESHİ ÜÇ YIL
Sözleşmeli erbaş ve erler, sözleşmenin yapılmasını müteakip, görevlerini icra ederken veya görevleri dolayısıyla bir saldırıya veya kazaya uğrarlarsa, bir meslek hastalığına yakalanırlarsa ya da kanser, tüberküloz, kronik böbrek yetmezliği ile ruh ve sinir hastalıkları gibi sağlık kurulları raporlarında uzun süreli bir tedaviye ihtiyaç olduğu belirtilen bir hastalığa yakalanırlarsa toplam ve fiilen üç yılı geçmemek şartıyla tedavi, istirahat veya hava değişimine tabi tutulabilirler. Sürenin hesaplanmasına en son alınan hava değişimi ve istirahat süresi de dahil edilir. Söz konusu saldırı, kaza veya hastalığın barışta veya savaşta olması bakımından ise herhangi bir fark bulunmamaktadır.
SAĞLIK SEBEBİYLE ERBAŞ VE ER SÖZLEŞME FESHİ ÜÇ AY
Sözleşmeli erbaş veya erlere, yukarıda belirtilen üç yıllık tedavi, istirahat veya hava değişimine ilişkin durumlar dışında üç aylık istirahat ve hava değişimi hakkı da tanınmıştır. Bu bakımdan sözleşmeli erbaş veya erin hava değişimi ve istirahat süresi, istirahat ve hava değişiminin başladığı tarihten geriye doğru son bir yıl içerisinde üç ayı geçemez. Sürenin hesaplanmasına en son alınan hava değişimi ve istirahat süresi de dahil edilir. Hava değişimi ve istirahat süresinin üç ayı geçmesi durumunda ise erbaş veya erin sözleşmesi feshedilerek Türk Silahlı Kuvvetleri ile ilişiği kesilir.
MESLEĞİN İCRASINDA SAKATLANMA ERBAŞ VE ER SÖZLEŞME FESHİ
6191 sayılı Kanun md. 6/8’de genel olarak, sözleşmeli erbaş veya er olarak görev yapan kişilerin, hava değişimi ve istirahat süresinin toplamının, tedavi süresi hariç olmak üzere istirahat ve hava değişiminin başladığı tarihten geriye doğru son bir yıl içerisinde üç ayı geçemeyeceği kurala bağlanmıştır.
Bu kurala ise istisna olarak görev esnasında veya görev dışında görevlerinden dolayı bir saldırıya veya kazaya uğrayan veya meslek hastalığına yakalananların, iyileşinceye kadar ilişiklerinin kesilmeyeceği ve izinli sayılacakları, ayrıca, kanser, tüberküloz, kronik böbrek yetmezliği ile ruh ve sinir hastalıkları gibi uzun süreli bir tedaviye ihtiyaç gösteren hastalığa yakalananların, sağlık kurulları raporlarında gösterilecek lüzum üzerine, toplam ve fiilen üç yılı geçmemek şartıyla tedavi, istirahat veya hava değişimine tabi tutulabilecekleri ve ilişiklerinin kesilmeyeceği kabul edilmiştir.
Tüm bunlar değerlendirildiğinde, göreve engel hastalık mesleğin icrası sebebiyle oluşmuşsa ve/veya tedavi sürecinin görevin icrasına engel olabileceği sağlık kurulu raporu ile tespit edilmişse sözleşmeli erbaş veya erin ilişikleri kesilmez. Aksi durumda sağlık sebebiyle erbaş ve er sözleşme feshi hukuka aykırı olur.
ERBAŞ VE ER SÖZLEŞME FESHİ İDARENİN DAYANAĞI
Sağlık sebebiyle erbaş ve er sözleşme feshi işleminin iptali adına açılan davalarda idare, genel olarak mevzuatta öngörülen süreyi aşar şekilde istirahat raporu alındığına, bu istirahatin alınmasına sebep olan hastalığın görev sebebiyle oluştuğuna dair somut bilgi ve belge sunulmadığına ve yapılan idari işlemde hukuka aykırılıktan söz edilemeyeceğine dayanmaktadır. Bu bakımdan davanın ve yürütmeyi durdurma talebinin reddine karar verilmesi gerektiği savunulmaktadır.
ERBAŞ VEYA ER GÖREVDE YARALANIRSA SÖZLEŞME FESHEDİLİR Mİ?
6191 sayılı Kanun md. 6/8 uyarınca sözleşmeli erbaş veya er olarak görev yapan personelin son bir yıl içerisinde üç ayı aşan istirahat ve hava değişimi sözleşme feshine sebep olsa da bu durum görevden kaynaklanıyorsa tedavi ve iyileşme adına verilen istirahat süresi üç aylık sürenin hesabında dikkate alınmaz. Bu durumda sağlık sebebiyle erbaş ve er sözleşme feshi için açılan davada, toplam rapor süresinin üç ayı aşmadığı anlaşılırsa, sözleşme feshinin hukuka uygun olmadığı tespit edilir.
ERBAŞ VEYA ER GÖREVDE AYAK BURKULMASI SÖZLEŞME FESHEDİLİR Mİ?
Sözleşmeli erbaş veya erin görev sırasında ayağının burkulması sebebiyle istirahat raporu alınırsa idare, alınan istirahat sürelerinin görev sırasında geçirilen kazadan kaynaklanıp kaynaklanmadığı araştırmalıdır. Bu araştırma yapılmadan istirahat süresi son bir yıl içerisinde üç ayı geçse de sağlık sebebiyle erbaş ve er sözleşme feshi hukuka uygun olmaz. Böylece, sözleşmeli erbaş veya erin görev sırasında ayağı burkulur ve tedavi süresi üç ayı geçerse idare tarafından yapılacak fesih işlemi hukuka aykırı olur. Bu durumda sağlık sebebiyle erbaş ve er sözleşme feshi işlemine karşı yürütmesinin durdurulması talepli iptal davası açılabilir. İşbu davada yoksun kalınan parasal hakların yasal faiziyle birlikte ödenmesi de talep edilebilir.
SAĞLIK SEBEBİYLE ERBAŞ VE ER SÖZLEŞME FESHİ YÜRÜTMEYİ DURDURMA
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu md. 27/2 gereğince idari işlemin uygulanması halinde telafisi güç veya imkânsız zararların doğması ve idari işlemin açıkça hukuka aykırı olması şartları birlikte gerçekleşmişse, davalı idarenin savunması alındıktan veya savunma süresi geçtikten sonra gerekçe göstererek yürütmenin durdurulmasına karar verilebilir. Uygulanmakla etkisi tükenecek olan idari işlemlerin yürütmesi ise savunma alındıktan sonra yeniden karar verilmek üzere, idarenin savunması alınmaksızın da durdurulabilir. Yürütmenin durdurulması kararlarında idari işlemin hangi gerekçelerle hukuka açıkça aykırı olduğu ve işlemin uygulanması halinde doğacak telafisi güç veya imkânsız zararların neler olduğu da belirtilmelidir.
Sağlık sebebiyle erbaş ve er sözleşme feshi davalarında uyuşmazlık, erbaş veya erin sözleşmesinin feshinden kaynaklanır ve görevle ilişiğin kesilmesi sonucu doğurur. Bu durum güncel ekonomik koşullar gözetildiğinde kişinin sosyal ve ekonomik durumunu ciddi şekilde olumsuz etkileyecek ve geçim zorluğuna sebep olacaktır. Bu sebeple idari işlem uygulanması telafisi güç zararlara sebep olabilir. Dolayısıyla açıkça hukuka aykırı olması ve uygulanması halinde telafisi güç ve imkânsız zararlara sebebiyet verebilecek nitelikte bulunması sebebiyle sağlık sebebiyle erbaş ve er sözleşme feshi işleminin yürütmesi idarenin savunması alınmadan ve teminat aranmadan durdurulmalıdır.
90 GÜNLÜK RAPOR SEBEBİYLE SÖZLEŞME FESHİ PARASAL HAKLARIN İADESİ
Anayasa md. 125’te idarenin kendi eylem ve işlemlerinden doğal zararı ödemekle yükümlü olduğunu düzenlenmektedir. Bu kapsamda sağlık sebebiyle erbaş ve er sözleşme feshi sebebiyle açılan davada hukuka aykırılık tespit edilirse, yoksun kalınan parasal hakların işleyecek yasal faizi ile ödenmesine de karar verilir.
ER VE ERBAŞ ÜÇ AY RAPOR SEBEBİYLE SÖZLEŞME FESHİ ADLİ YARDIM
Hukuk Muhakemeleri Kanunu md. 334 kapsamında, kendisi ve ailesinin geçimini önemli ölçüde zor duruma düşürmeksizin, gereken yargılama giderlerini kısmen veya tamamen ödeme gücünden yoksun olanlara, taleplerinin açıkça dayanaktan yoksun olmaması kaydıyla adli yardımdan yararlanma hakkı tanınmıştır. Bu durumda davacı dava harç ve masraflardan muaf tutulmaktadır. Sağlık sebebiyle erbaş ve er sözleşme feshi adına açılacak davada da adli yardım talep edilebilir. Talebin kabul edilmesi durumunda ise sözleşmeli erbaş veya er yargılama giderlerini ödemeden dava açabilecektir.