Nişan bozma sebebiyle tazminat davası, evlenme vaadi ile yapılan nişanın bozulması sonucunda taraflarca talep edilebilecek maddi ve manevi tazminat taleplerine dayanır. Evlenme vaadi, nişan taraflarının evlenme amacıyla bir araya gelmeleridir. Evlenme vaadi tarafların evleneceklerine ilişkin kesinlik içermez. Nişanlanan kişiler arasında çıkan sorunlar ise nişan ilişkisinin sonlanmasına sebep olabilir. Nişan ilişkisinin sonlanması durumunda tarafların maddi ve manevi zararları oluşabilir. Nişan bozma sebebiyle tazminat davasında oluşan bu zararların giderilmesi amaçlanır. Nişan bozma sebebiyle tazminat hususu 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu (TMK) md. 118-123 arasında düzenlenmiştir. Aşağıda, nişan bozma sebebiyle tazminat talebine ilişkin olarak maddi tazminat davası ve manevi tazminat davası ayrıntılı bir şekilde incelenecektir.
NİŞAN BOZMA SEBEBİYLE MADDİ TAZMİNAT
TMK md. 120, nişanlılardan birinin haklı bir sebep olmaksızın nişanı bozduğu veya nişanın taraflardan birine yükletilebilen bir sebeple bozulduğu takdirde; kusuru olan tarafın, diğerine dürüstlük kuralları çerçevesinde ve evlenme amacıyla yaptığı harcamalar ve katlandığı maddî fedakârlıklar karşılığında uygun bir tazminat vermekle yükümlü olduğunu düzenlemiştir. Aynı kural nişan giderleri hakkında da uygulanır. Tazminat istemeye hakkı olan tarafın ana ve babası veya onlar gibi davranan kimseler de aynı koşullar altında yaptıkları harcamalar için uygun bir tazminat isteyebilirler. Böylece nişanın bozulması sebebiyle tazminat sayesinde kişilerin mal varlığı değerlerinde oluşan azalmanın giderilmesi sağlanır.
NİŞAN BOZMA SEBEBİYLE MADDİ TAZMİNAT HANGİ HALLERDE İSTENİR?
Nişan bozma sebebiyle maddi tazminat iki halde istenebilir. Bunlardan birincisi, nişanlılardan birisinin haklı bir sebep olmaksızın nişanı bozmasıdır. İkincisi ise nişanın taraflardan birine yükletilebilen bir sebeple bozulmasıdır. Bu durumlarda taraflar nişan bozma sebebiyle tazminat davası açarak maddi zararlarını talep edebilirler.
NİŞAN BOZMA SEBEBİYLE MADDİ TAZMİNAT DAVASI KİME KARŞI AÇILIR?
Nişan bozma sebebiyle açılacak maddi tazminat davası, haklı bir sebep olmaksızın nişanı bozan veya kendisine yükletilebilen bir sebeple nişanın bozulmasına sebebiyet veren kusurlu tarafa karşı açılır. Dolayısıyla nişan bozma sebebiyle tazminat davasında davalının, nişanı haklı bir sebep olmaksızın ya da kendisine yükletilebilen bir sebeple bozmuş olması gerekir.
NİŞAN BOZMA SEBEBİYLE MADDİ TAZMİNAT DAVASINDA NELER TALEP EDİLEBİLİR?
Nişan bozma sebebiyle maddi tazminat davası açan kişi, kusuru olan taraftan dürüstlük kuralları çerçevesinde evlenme amacıyla yaptığı harcamalar ve katlandığı maddi fedakârlıklar karşılığında uygun bir tazminat talep edebilir. Ayrıca davayı açan kişi, nişan giderleri için de uygun bir maddi tazminat talep edebilir.
AİLELER NİŞAN SEBEBİYLE YAPTIĞI HARCAMAYI TALEP EDEBİLİR Mİ?
Nişan bozma sebebiyle açılan maddi tazminat davalarında tarafların anne ve babası ya da onlar gibi davranan kişiler de birtakım harcamalarda bulunur. Bu kişiler de dürüstlük kuralları çerçevesinde tarafların evlenmesi amacıyla yaptıkları harcamalar ve katlandıkları maddi fedakârlıklar için uygun bir tazminat isteyebilirler. Ayrıca nişan giderleri için de uygun bir maddi tazminat talep edebilirler.
NİŞAN BOZMA SEBEBİYLE MANEVİ TAZMİNAT
Nişanın bozulması sebebiyle kişiler ruhsal ve psikolojik olarak zarar görebilirler. Manevi tazminat davası ise haksız eylemin kişide yarattığı üzüntünün, elemin ve acının giderilmesini amaçlar. TMK md. 121, nişanın bozulması yüzünden kişilik hakkı saldırıya uğrayan tarafın, kusurlu olan diğer taraftan manevî tazminat olarak uygun miktar para ödemesini isteyebileceği düzenlenmiştir. Bu kapsamda nişanlılardan birisi şartların oluşması durumunda nişan bozma sebebiyle tazminat davası açarak manevi zararlarının giderilmesini sağlayabilir.
NİŞAN BOZMA SEBEBİYLE MANEVİ TAZMİNAT HANGİ HALLERDE İSTENİR?
Manevi tazminat, haksız eylemin yarattığı üzüntünün, duyulan elem ve acının giderilmesini amaçlar. Manevi zarar, yaşam, sağlık, namus, sır, aile mahremiyeti gibi mal varlığı harici varlıklarda meydana gelen azalmanın giderilmesini amaçlar. Nişanın bozulması sonucu tarafların üzmesi ve menfaatlerinin olumsuz etkilenmesi doğaldır. Doğal olan bu üzüntü ve menfaat ihlali ise manevi tazminata esas alınmaz. Ancak nişanın bozulması sebebiyle fahiş bir zarar doğmuş ve bu nedenle kişilik hakları saldırıya uğramışsa bu durumun ispatı halinde nişan bozma sebebiyle tazminat davası açılarak manevi zararların giderilmesi sağlanabilir.
“Bilindiği üzere; manevi tazminat, haksız bir eylemin yarattığı üzüntünün, duyulan elem ve acıların giderilmesini amaçlayan bir ödencedir. Manevi zarar, mal varlığına dokunmayan, yaşam, sağlık, namus, sır, aile mahremiyeti gibi mal varlığı harici varlıklarda meydana gelen azalma olup, bu zarar manevi tazminatla giderilmeye, azaltılmaya çalışılmıştır.
Nişanın bozulmasının, taraflarda üzüntü yaratması ve menfaatleri haleldar etmesi doğaldır. Doğal olan bu üzüntü ve menfaat ihlali manevi tazminata esas alınmaz. Bir kere nişanlandıktan sonra tazminat ödeme tehdidi altında bulunmak suretiyle evlenmeyi taraflar için zorunlu hale getirebilecek şekilde manevi tazminata hükmedilemez. Ancak nişanın bozulması nedeni ile fahiş bir zarar doğmuş ve bu nedenle kişilik hakları da saldırıya uğramış ise bu durumun ispatı halinde manevi tazminata hükmedilebilir.” (Y. 3. HD., E. 2013/17223 K. 2014/2072 T. 12.2.2014).
NİŞAN BOZMA SEBEBİYLE MANEVİ TAZMİNAT DAVASINI KİMLER AÇABİLİR?
Nişan bozma sebebiyle açılacak manevi tazminat davasını kişilik hakları saldırıya uğrayan kişiler açabilir. Kişilik hakkı kişiye sıkı sıkıya bağlı bir hak olduğundan bu kişilerin ailesi ya da yakınları bu davayı açamazlar. Dolayısıyla kişilik hakkı saldırıya uğrayan taraf nişan bozma sebebiyle tazminat davasını bizzat açarak manevi zararlarının giderilmesini talep etmelidir.
NİŞAN BOZMA SEBEBİYLE MANEVİ TAZMİNAT DAVASINDA TARAFLARIN ORTAK KUSURU
Nişanın bozulması tek bir tarafın ağır kusurundan kaynaklanabileceği gibi iki tarafın ortak kusurundan da kaynaklanabilir. İki tarafın ağır kusuru bulunmuyor ve olağandışı bir zarar meydana gelmemişse manevi tazminat talebi reddedilebilecektir. Bu sebeple nişan bozma sebebiyle tazminat davasının tüm bu hususlar irdelendikten sonra açılmasında fayda vardır.
“Mahkemece; nişanın her iki tarafın normal kusuru ile sona erdiğini, ağır kusur ve olağan dışı zarar bulunmadığı gerekçesiyle asıl ve karşı davanın reddine karar verilmiş, hüküm süresi içerisinde taraflarca temyiz edilmiştir.
1-) Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle kanuni gerektirici sebeplere ve özellikle delillerin takdirinde bir isabetsizlik görülmemesine göre, davacı-karşı davalının tüm, davalı- karşı davacının sair temyiz itirazlarının reddi gerekir.” (Y. 3. HD., E. 2015/16795 K. 2017/3629 T. 22.3.2017).
NİŞAN BOZMA SEBEBİYLE TAZMİNAT DAVASINDA İSPAT YÜKÜ
Nişan bozma sebebiyle tazminat davasında ispat yükü davadan kendi lehine hak elde eden tarafa aittir. Bu sebeple nişan bozma sebebiyle tazminat davalarında taraflar iddia ettikleri vakıaları ispatlamalıdırlar.
MADDİ TAZMİNAT DAVASINDA İSPAT YÜKÜ
Nişan bozma sebebiyle açılan maddi tazminat davasında ispat yükü nişanın bozulması sebebiyle zarar gören tarafa aittir. Nişanın bozulması sebebiyle zarar gören taraf, zararını ve zarar verenin kusurunu ispatlamalıdır.
MANEVİ TAZMİNAT DAVASINDA İSPAT YÜKÜ
Nişan bozma sebebiyle manevi tazminata karar verilebilmesi için davacının kişisel haklarının fahiş olarak zarara uğramış olması gerekir. Davacı bu fahiş zararı somut olay ve nedenlere dayanarak ispat etmelidir. Davalının kusuru ve nişanın bozulmasından dolayı kişilik haklarının fahiş olarak zarara uğradığı usulünce ispat edilemezse nişan bozma sebebiyle manevi tazminat davası reddedilecektir.
“Nişanın bozulması, doğal olarak taraflarda değişik şiddet ve ölçülerde de olsa üzüntü yaratır ve menfaat ihlaline neden olur. Ancak sırf, nişanın bozulmasından dolayı duyulan üzüntü ve hayal kırıklığına uğranılmış olması manevi tazminata hükmedilmesi için yeterli değildir. Doğal olan üzüntü ve menfaat ihlali manevi tazminata esas alınmaz. Zira, manevi tazminata karar verilebilmesi için istemde bulunan nişanlının kişisel haklarının fahiş olarak zarara uğramış olması gerekir. Bu fahiş zararın somut olay ve nedenlere dayanılarak ispat edilmesi gerekir. Somut olayda; nişanı, davalı bozmuştur. Her ne kadar davacı, davalının hiç bir geçerli haklı bir neden yok iken nişanı bozduğunu iddia etmiş ise de, davalının kusurunu ve nişanın bozulmasından dolayı kişilik haklarının fahiş olarak zarara uğradığını usulünce ispat edememiştir.” (Y. 3. HD., E. 2017/158 K. 2018/10751 T. 30.10.2018).
NİŞAN BOZMA SEBEBİYLE TAZMİNAT DAVASINDA ZAMANAŞIMI
Nişan bozma sebebiyle tazminat davasında zamanaşımı süresi TMK md. 123’de düzenlenmiştir. İlgili düzenlemede, nişanlılığın sona ermesinden doğan dava haklarının, sona ermenin üzerinden bir yıl geçmekle zamanaşımına uğrayacağı ifade edilmiştir. Dolayısıyla nişan bozma sebebiyle tazminat davasının nişanlılığın sonlanmasından itibaren bir yıl içerisinde açılması gerekir.
NİŞAN BOZMA SEBEBİYLE TAZMİNAT DAVASINDA GÖREVLİ MAHKEME
Aile hukukundan doğan dava ve işler aile mahkemelerinde görülür. Bu sebeple nişan bozma sebebiyle tazminat davalarında da görevli mahkeme kural olarak aile mahkemesidir. Görev kamu düzeninden olduğundan mahkemenin görevsizliği taraflarca ileri sürülmese bile mahkemece re’sen gözetilir.
“Nişan ve nişanın bozulmasının sonuçlarına ilişkin hükümler Türk Medeni Kanunun İkinci Kitabında ve Aile Hukuku başlığı altında düzenlenmiştir.
O halde; mahkemece gerek davacı-davalının gerekse davalı-davacının bütün taleplerinin nişanlılık süresi içerisinde olan olaylara ilişkin olması ve nişanın bozulmasının sonucu olarak değerlendirilmesi gerektiğinden, davacı-davalının kredi borcu alacağına ilişkin talebi ile davalı-davacının kira bedeli alacağına ilişkin talebi hakkında mahkemenin görevsizliği ile asliye hukuk mahkemesinin görevli olduğuna ilişkin karar, usul ve yasaya aykırı olup, bu husus bozmayı gerektirmiştir.” (Y. 3. HD., E. 2014/6670 K. 2014/13359 T. 15.10.2014).
NİŞAN BOZMA SEBEBİYLE TAZMİNAT DAVASI NEREDE AÇILIR?
Nişan bozma sebebiyle tazminat davasının nerede açılacağı genel yetki kuralına göre belirlenir. Bu sebeple nişan bozma sebebiyle tazminat davası, davanın açıldığı sırada davalının yerleşim yerinde açılır.
NİŞAN BOZMA SONUCU ÇEVREDE OLUŞAN DEDİKODULAR SEBEBİYLE TAZMİNAT
Nişanın bozulması sonucunda taraflar iffetleri, sağlıkları veya namusları ile ilgili kötü dedikodular oluşabilir. Dedikodular ise tarafların daha sonra başka kişilerle evlenme ihtimallerini azaltabilir. Bu durumlarda nişanlılardan birisi nişanın bozulması sebebiyle manevi tazminat davası açabilir.
“Bir nişanın bozulmasının, taraflarda değişik şiddet ve ölçülerde de olsa üzüntü yaratması ve menfaatleri haleldar etmesi doğaldır. Yargıtay uygulamasında, nişanlı kızın iğfal edilmesinden, mutat nişanlılık münasebetleri sırasında çok samimi bir suretle devam eden ilişkiden sonra ya da taraflardan birinin diğeri hakkında iffet, namus veya sağlık bakımından yakışık almayan dedikodular çıkarması sebebiyle nişanın bozulması gibi durumlar, nişanlıların evlenme şansını azaltacağı için manevi zarar kapsamında sayılmıştır.” (Y. 3. HD., E. 2014/11476 K. 2015/4598 T. 23.03.2015).
İMAM NİKÂHLI EŞLERİN NİŞAN BOZMA SEBEBİYLE TAZMİNAT TALEBİ
Taraflar, nişanlandıktan sonra düğün yaparak gayri resmi şekilde bir araya gelmişlerse nişandan ve yasal olarak korunması gereken bir birliktelikten söz edilemez. Bu durumda taraflar nişanlılık düzenlemeleri ile korunamaz ve ayrılmaları durumunda nişan bozma sebebiyle tazminat davası açamazlar. Bununla birlikte, aralarındaki ilişkiye göre haksız fiil veya sebepsiz zenginleşme düzenlemelerine dayanabilirler.
“Somut olayda; davacı ile davalı nişanlandıktan sonra düğün yaparak gayri resmi şekilde bir araya gelmişler ve uzun süre birlikte yaşamışlardır. Bu durumda nişandan ve yasal olarak korunması gereken bir birliktelikten söz edilmesi mümkün değildir. Taraflar arasındaki uyuşmazlık haksız fiil olarak nitelendirip buna göre çözümlenmesi gerekir.” (Y. 3. HD., E. 2017/1159 K. 2018/11427 T. 13.11.2018).
SÖZLENME DURUMUNDA TAZMİNAT
Nişanlanma temel olarak evlenme vaadi üzerine kurulmuş hukuki bir kurumdur. Sözlenme ilişkisi de aynı şekilde evlenme vaadi üzerine kurulur. Nişanlılık müessesi ile ilgili olarak TMK herhangi bir şekil şartı öngörmemiştir. Yargıtay ise nişanlılıkla sözlülük arasında fark gözetmemiştir. Bu sebeple nişanın bozulması sebebiyle tazminat talepleri sözün bozulması durumunda da talep edilebilir.
“TMK nişan için herhangi bir şekil şartı öngörmemiştir. Taraflar kendi aralarında da sözlenebilir. Somut olayda olduğu gibi belli yaşa gelmiş çocukları olan tarafların bir törenle nişanlarını ilan etmelerini beklememek gerekir. Kaldı ki tarafların ve taraf tanıklarının beyanlarına göre aileler de birbirleriyle tanışmışlardır. Yine bilirkişi raporundaki harcama kalemlerinin tarihlerine bakıldığında 2012 yılında olduğu görülmektedir. Tarafların boşanmalarından sonradır. Evlilik akdinin ön akdi gibi görülen nişanlılık veya sözlenmenin hayatın olağan akışı içerisinde gerçekleşen olaylarda varlığı kabul edilebilir.” (Y. 4. HD., E. 2018/76 K. 2020/1043 T. 2.3.2020).
NİŞAN BOZMA SEBEBİYLE HEDİYELERİN GERİ VERİLMESİ
TMK md. 122, nişanlılığın evlenme dışındaki bir sebeple sona ermesi durumunda nişanlıların birbirlerine veya ana ve babanın ya da onlar gibi davrananların, diğer nişanlıya vermiş oldukları hediyelerin, verenler tarafından geri istenebileceğini düzenlemiştir. Ancak bu hediyelerin alışılmışın dışında olması gerekir. Söz konusu alışılmışın dışındaki hediyenin aynen veya mislen geri verilememesi durumunda ise sebepsiz zenginleşme hükümleri uygulanacaktır.
GENEL BİLGİLER
NİŞANLANMA MADDİ TAZMİNAT
Nişanlanma maddi tazminat ile ilgili yukarıda yer verilen yazıda ayrıntılı değerlendirme yapılmıştır.
NİŞANLANMA MANEVİ TAZMİNAT
Nişanlanma manevi tazminat ile ilgili yukarıda yer verilen yazıda ayrıntılı değerlendirme yapılmıştır.
NİŞAN BOZULMASI TAZMİNAT KARARLARI
Nişan bozulması tazminat kararları ile ilgili yukarıda ayrıntılı değerlendirme yapılmıştır.
NİŞAN BOZULMASI SEBEBİYLE TAZMİNAT ANKARA AVUKATI
Nişan bozulması sebebiyle tazminat Ankara avukatı ile ilgili yukarıda ayrıntılı değerlendirme yapılmıştır.
NİŞANDA YAPILAN HARCAMALAR
Nişanda yapılan harcamalar ile ilgili yukarıda yer verilen yazıda ayrıntılı değerlendirme yapılmıştır.
NİŞAN BOZMA SEBEBİYLE TAZMİNAT ALANLAR
Nişan bozma sebebiyle tazminat alanlar ile ilgili yukarıda yer verilen yazıda ayrıntılı değerlendirme yapılmıştır.
Benzer yazılar için bkz.
https://hkavukatlik.com/miras-sebebiyle-istihkak-davasi/
https://hkavukatlik.com/okul-aile-birliginin-isciye-karsi-sorumlulugu/