A- İŞLETME ADININ KORUNMASI NEDİR?
İşletme adının korunması, önceki tarihli tescilli veya tescilsiz işletme adının, sonraki tarihli ad veya işaretlerin kullanımı veya tescili suretiyle ihlali ihtimalinde korunması olarak ifade edilebilir.
B- İŞLETME ADI NEDİR?
Türk Ticaret Kanunu (TTK) md. 53’te işletme adı, işletme sahibi ile ilgili olmaksızın doğrudan doğruya işletmeyi tanıtmak ve benzer işletmelerden ayırt etmek için kullanılan ad olarak tanımlanmıştır.
İşletme adı sahibi tarafından tescil ettirilmelidir. Tescil edilen işletme adları hakkında TTK md. 53’de yapılan atıf doğrultusunda TTK md. 38, 45, 47, 50, 51 ve 52 uygulanır.
C- İŞLETME ADI İLE TİCARET UNVANININ FARKI NEDİR?
Tacirin ticari faaliyeti sırasında kullandığı adı olan ticaret unvanı, taciri diğer tacirlerden ayırt eder. İşletme adı ise işletmeyi diğer işletmelerden ayırt eder.
D- İŞLETME ADINI KİMLER KULLANABİLİR?
TTK md. 15’de TTK md. 53’ün esnaflar için de uygulanabileceğini düzenlemiştir. İşletme adı TTK md. 53’te düzenlendiğinden esnaf da işletme adı kullanabilir. Dolayısıyla işletme adı, ticaret unvanı gibi sadece tacirlerin kullanımına mahsus olmayıp esnafın kullanımına da açıktır.
E- TACİRİN İŞLETME ADI KULLANMASI ZORUNLU MUDUR?
TTK md. 18’de tacirin kanuna uygun bir ticaret unvanı seçmekle yükümlü olduğu düzenlenmiş olmasına rağmen işletme adı kullanmakla yükümlü olduğu düzenlenmemiştir. Dolayısıyla, tacir açısından işletme adı kullanımı zorunlu değildir.
F- İŞLETME ADINA EK YAPILMASI ZORUNLU MUDUR?
TTK md. 53’te TTK md. 45’e yapılan atıf dolayısıyla işletme adı, daha önce tescil edilmiş diğer bir işletme adıyla karıştırılma tehlikesine sebep oluyorsa bunun önlenmesi için işletme adına ek yapılmalıdır.
G- İŞLETME ADININ TESCİLİ ZORUNLU MUDUR?
TTK md. 53 kapsamında tacir işletme adı kullanıyorsa bunu tescil ettirmelidir. Dolayısıyla, işletme adı kullanan tacir açısından işletme adının tescili zorunludur.
H- İŞLETME ADININ TESCİL EDİLMEMESİNİN YAPTIRIMI NEDİR?
TTK md. 53’te TTK md. 38’e yapılan atıf dolayısıyla, ticaret unvanının tescili ve kaydı için gerçeğe aykırı beyanda bulunanların, ikibin Türk Lirası idari para cezasıyla cezalandırılacağı, gerçeğe aykırı tescilden dolayı zarar görenlerin tazminat haklarının ise saklı olduğu düzenlenmiştir.
Kayıtların gerçeği tam olarak yansıtmadığını, üçüncü kişilerde yanlış izlenim yaratacak nitelik taşıdıklarını ve kamu düzenine aykırı olduklarını öğrendikleri hâlde düzeltilmesini istemeyenler ve tescil olunan bir hususun değişmesi, sona ermesi veya kaldırılması dolayısıyla, kaydın değiştirilmesini veya silinmesini istemeyen ya da yeniden tescili gereken bir hususu tescil ettirmeye zorunlu olup da bunu yapmayanlar, bu kusurları nedeniyle üçüncü kişilerin uğradıkları zararları tazmin ile yükümlüdürler.
TTK md. 53’te TTK md. 51’e yapılan atıf dolayısıyla, bütün mahkemeler, memurlar, ticaret ve sanayi odaları, noterler ve TÜRKPATENT görevlerini yaparlarken bir işletme adının tescil edilmediğini, kanun hükümlerine aykırı olarak tescil edildiğini veya kullanıldığını öğrenirlerse durumu yetkili makamlara bildirmek zorundadırlar.
TTK md. 53’te TTK md. 51’e yapılan atıf dolayısıyla, işletme adının daha önce tescil edilmiş bulunan diğer bir işletme adından ayırt edilmesi için gerekli olduğu takdirde ek yapılması yükümlülüğünü ihlal edenler, ikibin Türk Lirası idari para cezasıyla cezalandırılırlar.
İ- İŞLETME ADI İŞLETMEDEN AYRI DEVREDİLEBİLİR Mİ?
TTK md. 49/1’de, ticaret unvanının işletmeden ayrı olarak başkasına devredilemeyeceği düzenlenmiştir. İşletme adının düzenlendiği TTK md. 53’te ise söz konusu düzenlemeye atıf yapılmamıştır. Bu sebeple işletme adı işletmeden ayrı olarak devredilebilir.
J- İŞLETMENİN DEVRİ İŞLETME ADININ DEVRİNİ DE KAPSAR MI?
TTK md. 11/3 kapsamında işletmenin devri ticaret unvanı ile diğer fikrî mülkiyet haklarını da içerir. Diğer fikri mülkiyet hakları içerisinde işletme adı da bulunduğu için işletmenin devri aksi devir sözleşmesinde kararlaştırılmadıkça işletme adının devrini de kapsar.
K- İŞLETME ADININ KORUNMASI
Tescilli işletme adı tüm Türkiye’de TTK md. 52 kapsamında korunur. Tescilsiz işletme adları ise ancak TTK md. 54 vd. düzenlenen haksız rekabet hükümleri çerçevesinde korunur.
İşletme adının korunması açısından işaretler arasında karıştırılma tehlikesinin bulunup bulunmadığı incelenmelidir. Bunun için ise temel olarak mal, hizmet ya da sektör yakınlığı ile işaretler arasındaki aynılık veya benzerlik dikkate alınmalıdır. Dolayısıyla farklı sektörlerde mal veya hizmet üretildiğinde ya da farklı işaretler kullanıldığında kural olarak işletme adının korunması söz konusu olmaz.
L- İŞLETME ADINI İHLAL EDEN MARKA TESCİLİ
1- TESCİLSİZ İŞLETME ADININ KORUNMASI
Sınai Mülkiyet Kanunu (SMK) md. 6/3’te, başvuru tarihinden veya varsa rüçhan tarihinden önce ticaret sırasında kullanılan tescilsiz bir işaret için hak elde edilmişse, bu işaret sahibinin itirazı üzerine, marka başvurusunun reddedileceği düzenlenmiştir. İşletme adı da ticaret sırasında kullanılan bir işaret olduğu için aynı veya benzer bir marka tesciline itiraz edilebilir, marka tescil edilirse söz konusu markanın hükümsüzlüğü talep edilebilir.
2- TESCİLLİ İŞLETME ADININ KORUNMASI
Sınai Mülkiyet Kanunu (SMK) md. 6/6’da tescil başvurusu yapılan markanın başkasına ait herhangi bir fikri mülkiyet hakkını içermesi hâlinde hak sahibinin itirazı üzerine başvurunun reddedileceği düzenlenmiştir. İşletme adı da söz konusu fikri mülkiyet hakları arasında olduğu için marka tesciline itiraz edilebilir veya tescil edilmiş markanın hükümsüzlüğü talep edilebilir.
İlgili konular için bkz. https://hkavukatlik.com/ticaret-unvaninin-korunmasi/
https://hkavukatlik.com/haksiz-rekabet-davalari/
https://hkavukatlik.com/markanin-korunmasi/
https://hkavukatlik.com/marka-hukukunda-iptal-kararinin-etkileri/
https://hkavukatlik.com/marka-hukukunda-hukumsuzluk-kararinin-etkileri/