İDARİ GÖZETİM KARARINA İTİRAZ

İdari gözetim kararına itiraz, 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu (6458 sayılı Kanun)’nda düzenlenmiştir. İlgili düzenlemede, idari gözetim kararı verilen kişilerin idari gözetim kararına itiraz için sulh ceza hâkimliğine başvurabileceği düzenlenmiştir. Aşağıda idari gözetim kararı, idari gözetim kararının şartları, idari gözetim kararının kim tarafından verildiği, idari gözetim süresi, idari gözetimin valilik tarafından değerlendirilmesi, idari gözetim kararına itiraz, idari gözetim kararına itiraz dilekçesinin verilmesi, idari gözetim kararına itiraz edebilecek kişiler, idari gözetim kararına itirazın reddedilmesi, idari gözetim kararına itiraz avukatlık ücreti ve idari gözetim kararının kaldırılması konuları ayrıntılı bir şekilde incelenecektir.

İDARİ GÖZETİM KARARI NEDİR?

İdari gözetim kararı, yabancıların, kanunda aranan şartları taşıması sebebiyle Geri Gönderme Merkezi’nde belli bir süre tutulması kararıdır. İdari gözetim kararı 6458 sayılı Kanun m. 57’de düzenlenir ve hakkında sınır dışı etme kararı verilen kişiler hakkında uygulanır. Bu kişilerden kaçma ve kaybolma riski bulunan, Türkiye’ye giriş veya çıkış kurallarını ihlal eden, sahte ya da asılsız belge kullanan, kabul edilebilir bir mazereti olmaksızın Türkiye’den çıkmaları için verilen sürede çıkmayan, kamu düzeni, kamu güvenliği veya kamu sağlığı açısından tehdit oluşturanlar hakkında idari gözetim kararı alınır. Bu kişiler, idari gözetim kararı yerine 6458 sayılı Kanun m. 57/A uyarınca idari gözetime alternatif yükümlülüklere de tabi tutulabilirler. İdari gözetim kararını valilik verir. Dolayısıyla ilgili düzenlemede sayılan kişiler, valilik kararı ile idari gözetim altına alınır.

SINIR DIŞI EDİLECEK YABANCININ KOLLUK TARAFINDAN YAKALANMASI

6458 sayılı Kanun m. 57/1, hakkında sınır dışı etme kararı alınabilecek yabancıların kolluk tarafından yakalanması halinde durumun derhal valiliğe bildirileceğini düzenlemiştir. Bu kişilere ilişkin sınır dışı etme kararı valilik tarafından alınır. Karar süresi ise kırk sekiz saati geçemez.

İDARİ GÖZETİM KARARININ ŞARTLARI NELERDİR?

İdari gözetim kararının şartları 6458 sayılı Kanun m. 57/2’de düzenlenmiştir. İdari gözetim kararı alınabilmesi için yabancı hakkında sınır dışı etme kararı alınmalıdır. Bunun yanında yabancının, kaçma ve kaybolma riski bulunanlar, Türkiye’ye giriş veya çıkış kurallarını ihlal edenler, sahte veya asılsız belge kullananlar, kabul edilebilir bir mazereti olmaksızın Türkiye’den çıkmaları için tanınan sürede çıkmayanlar ve kamu düzeni, kamu güvenliği veya kamu sağlığı açısından tehdit oluşturan kişilerden olması gerekir. Dolayısıyla idari gözetim kararı için yabancı hakkında sınır dışı etme kararı verilmeli ve burada sayılan şartlardan biri veya birkaçı yabancı açısından gerçekleşmelidir.

İDARİ GÖZETİM KARARINI KİM VERİR?

İdari gözetim kararı vermeye yetkili makam valiliktir. Valilik yukarıda sayılan şartları taşıyan kişiler hakkında idari gözetim kararı verir. Hakkında idari gözetim kararı verilen kişiler Geri Gönderme Merkezi’ne götürülürler.

İDARİ GÖZETİM SÜRESİ

İdari gözetim süresi 6458 sayılı Kanun m. 57/3’te düzenlenmiştir. İlgili düzenlemeye göre hakkında idari gözetim kararı verilen kişi Geri Gönderme Merkezi’nde en fazla altı ay süreyle tutulur.

İDARİ GÖZETİM SÜRESİ UZATILABİLİR Mİ?

Altı aylık idari gözetin süresi, yabancının iş birliği yapmaması veya ülkesiyle ilgili doğru bilgi ya da belgeleri vermemesi nedeniyle sınır dışı etme işlemlerinin tamamlanamaması hâlinde, en fazla altı ay daha uzatılabilir. Dolayısıyla kural yabancının altı ay süreyle idari gözetim altında tutulması ise de istisnai durumların varlığında bu süre altı ay daha uzatılabilir.

İDARİ GÖZETİMİN VALİLİK TARAFINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

İdari gözetim kararının değerlendirilmesi 6458 sayılı Kanun m. 57/4’te düzenlenmiştir. Sınır dışı edilecek yabancılar hakkında idari gözetim kararı verilmesi zorunlu değildir. Yabancı hakkında idari gözetimin uygulanması durumunda ise bu kararın valilik tarafından gözden geçirilmesi gerekir. Bu kapsamda idari gözetim sürecinde idari gözetimin zaruri olup olmadığı valilik tarafından her ay düzenli olarak değerlendirilir. Gerek görülmesi durumunda otuz günlük süre beklenmeden de idari gözetim gözden geçirilebilir. Yapılan değerlendirmede kişinin idari gözetim altında tutulmasında zaruret görülmezse idari gözetim derhal sonlandırılır. İdari gözetimi sonlandırılan yabancılara ise 6548 sayılı Kanun m. 57/A gereğince idari gözetime alternatif yükümlülükler getirilebilir.

İDARİ GÖZETİM TARAFININ BİLGİLENDİRİLMESİ

İdari gözetim altında bulunan kişinin süreç hakkında bilgilendirilmesi 6458 sayılı Kanun m. 57/5’te düzenlenmiştir. Bu kapsamda idari gözetim kararı, idari gözetim süresinin uzatılması ve her ay düzenli yapılan değerlendirmelerin sonuçları, gerekçesiyle birlikte bildirilir. Bildirim ise idari gözetim altında tutulan kişiye, yasal temsilcisine veya avukatına tebliğ edilir. İdari gözetim altına alınan kişinin bir avukat tarafından temsil edilmemesi durumunda ise kendisi veya yasal temsilcisi kararın sonucu, itiraz usulleri ve süreleri hakkında bilgilendirilir.

İdari gözetim kararına itiraz 6458 sayılı Kanun m. 57/6’da düzenlenmiştir. İdari gözetim kararına karşı sulh ceza hâkimliğine başvurulabilir. İdareye verilen dilekçeler ise derhal yetkili sulh ceza hâkimliğine ulaştırılır. Sulh ceza hâkimliği incelemeyi beş gün içinde sonuçlandırır.

İDARİ GÖZETİM KARARINA İTİRAZ İDARİ GÖZETİMİN UYGULANMASINI DURDURUR MU?

İdari gözetim kararına itiraz için sulh ceza hâkimliğine başvuru idari gözetim kararının uygulanmasını durdurmaz. Dolayısıyla itiraz ve itirazın incelenmesi sürecinde idari gözetim uygulanmaya devam eder.

İDARİ GÖZETİM KARARINA İTİRAZ KİM TARAFINDAN YAPILABİLİR?

İdari gözetim kararına karşı sulh ceza hakimliğine itiraz edebilecek kişiler 6458 sayılı Kanun m. 57/6’da sayılmıştır. İdari gözetim kararına karşı idari gözetim altında bulunan kişi, idari gözetim altında bulunan kişinin yasal temsilcisi veya avukatı tarafından itiraz edilebilir.

İDARİ GÖZETİM KARARI İTİRAZ SÜRESİ

İdari gözetim kararına itiraz için herhangi bir süre öngörülmemiştir. Dolayısıyla, idari gözetim kararı verildikten sonra idari gözetim devam ettiği sürece idari gözetim kararına itiraz edilebilir.

İDARİ GÖZETİM KARARINA İTİRAZIN REDDEDİLMESİ

İdari gözetim kararına karşı yapılan itiraz sulh ceza hâkimliği tarafından değerlendirilir. İdari gözetim kararına itiraz beş gün içinde karara bağlanır. Yapılacak değerlendirme sonucunda sulh ceza hâkimliği idari gözetim kararına itirazı reddedebilir. Sulh ceza hâkimliği tarafından verilen bu karar kesindir.

İDARİ GÖZETİM KARARI REDDEDİLDİKTEN SONRA KARARA İTİRAZ

İdari gözetim altına alınan kişi, yasal temsilcisi veya avukatı, idari gözetim şartlarının ortadan kalktığı veya değiştiği iddiasıyla yeniden sulh ceza hâkimliğine başvurabilir. Dolayısıyla burada sayılan şartların oluşması durumunda idari gözetim kararı reddedilmiş olsa da yeni bir itiraz yapılabilir.

İDARİ GÖZETİM KARARINA İTİRAZ AVUKATLIK ÜCRETİ

İdari gözetim kararına itiraz etmek isteyen kişi alanında uzman ve deneyimli bir avukattan yararlanmak isteyebilir. İdari gözetim kararına itiraz için deneyimli bir avukattan hukuki destek almak oluşabilecek hak kayıplarının önler. İdari gözetim altındaki kişinin avukatlık ücretini karşılayacak durumda olmaması halinde ise talep etmesi şartı ile kendisine 1136 sayılı Avukatlık Kanunu kapsamında avukatlık hizmeti sağlanır.

İDARİ GÖZETİM KARARININ KALDIRILMASI

Valilik, idari gözetim kararı verdikten sonra kararını düzenli olarak gözden geçirir. Valilik, yaptığı değerlendirmeler sonucunda idari gözetimin zaruri olmadığına karar verebilir. Bu durumda yabancı hakkında verilen idari gözetim kararı kalkar. İdari gözetim kararının kalkması halinde yabancı hakkında 6458 sayılı Kanun m. 57/A’da sayılan alternatif yükümlülükler öngörülebilir. Bunun yanında, idari gözetim kararına itirazın sulh ceza hâkimliği tarafından kabul edilmesi veya idari gözetim altında bulunan kişinin ülkesine gönüllü geri dönmeyi kabul etmesi durumunda da idari gözetim kararı kalkar.

İDARİ GÖZETİM KARARI ANAYASA MAHKEMESİ BAŞVURUSU

İdari gözetim kararının denetim mercii valiliktir. Valilik, kişinin idari gözetim altında tutulmasını gerektiren hallerin mevcut olmadığı veya ortadan kalktığını değerlendirir. Ayrıca, idari gözetim kararının hukuka aykırı olduğunu düşünen taraf idari gözetim kararına itiraz edebilir. İdari gözetim kararına karşı yapılacak başvuruyu değerlendirecek makam sulh ceza hâkimliğidir. Sulh ceza hâkimliği, idari gözetim kararına karşı yapılan başvuruyu reddedebilir. Sulh ceza hâkimliği tarafından verilen söz konusu karar kesindir. Kesin olan bu karara karşı Anayasa Mahkemesine başvuru yapılabilir. Bunun için ise idari gözetim altında tutulan kişinin yaşam hakkına ya da maddi veya manevi bütünlüğüne yönelik ciddi bir tehlikenin bulunması gerekir. Salt hukuka aykırılık iddiasıyla ise Anayasa Mahkemesi’ne başvuru yapılamaz.

“16.Başvuru konusu olayda, Afganistan uyruklu başvurucu hakkında idari gözetim kararının alınması sürecinde usul ve yasaya aykırı hareket edildiği, makul bir sürede yargı makamlarına başvuru imkanı tanınmadığı, idari gözetim kararına itiraz üzerine etkili yargısal denetim yapılmadığı, başvurucunun hukuka aykırı olarak, gerekçe belirtilmeden özgürlüğünden mahrum bırakıldığı ve bu nedenle başvurucunun derin keder ve üzüntü duyduğu ileri sürülerek Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü‘nün 73. maddesi uyarınca tedbir kararı verilmesi talep edilmiştir.

17.Somut olayda olduğu gibi hakkında sınırdışı etme kararı bulunan yabancı uyruklu kişilerin koşulları kanunla gösterilen usule uygun olarak yakalanması veya tutulu durumda bulundurulması mümkündür. 6216 sayılı Kanun ve İçtüzük hükümleri bağlamında tedbir talebi değerlendirilirken, başvurucuların yaşam hakkı yönünden ciddi bir risk ile karşılaşacağına, işkence ve onur kırıcı kötü muameleye tabi tutulacağına ilişkin yakın, güncel bir riskin varlığı belirleyici olmaktadır. Bu bağlamda, yukarıda aktarılan açıklamalar uyarınca, başvurucunun yaşam ve vücut bütünlüğüne yönelik riskin varlığına ilişkin bir iddiada bulunulmaksızın; salt başvurucunun geri gönderme merkezinde hukuka aykırı olarak tutulduğunun ileri sürülmesi tedbir kararı verilebilmesi yönünden yeterli bir gerekçe olarak kabul edilemez.

18.Açıklanan nedenlerle başvurucunun, İzmir Geri Gönderme Merkezinde gözetim altında tutulmaya devam edilmesinde, yaşamına ya da maddi ve manevi varlığına yönelik ciddi bir risk bulunmaması nedeniyle bu aşamada koşulları oluşmayan tedbir talebinin reddine karar verilmesi gerekir.” (AYM- 1. B., B. 2015/33 T. 19.1.2015).

İDARİ GÖZETİM KARARINA KARŞI TAZMİNAT DAVASI

İdari gözetim kararının hukuka aykırı olarak uygulanması durumunda tazminat davası açılabilir. Bu durumda işlem ve eylemleri sebebiyle idareye karşı tazminat dava açılması gerekir. Söz konusu davada, kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiği ve bunun neticesinde zarar oluştuğu ortaya konulmalıdır. Hukuka aykırı olarak idari gözetim altına alınan kişi zararlarının tazmini için tam yargı davası açmalıdır. Tam yargı davasının reddedilmesi durumunda ise Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru yapılabilir. Tam yargı davasından önce Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru yapılması durumunda ise başvuru reddedilir. Zira Anayasa Mahkemesine yapılan başvuru ikincil niteliktedir. Dolayısıyla kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edilmesi durumunda öncelikle iç hukuk yolları tüketilmeli, daha sonrasında ise Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru yapılmalıdır.

“39.Anayasa Mahkemesi B.T. ([GK], B. No: 2014/15769, 30/11/2017) başvurusunda idari gözetim altında tutulma yerlerinin yönetim, denetim ve işletilmesinin İçişleri Bakanlığı tarafından yürütülen bir kamu hizmeti olduğunu, 6/1/1982 tarihli ve 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu‘nun 2. maddesine göre idari işlem ve eylemlerden dolayı kişisel hakkı doğrudan etkilenenlerin idari yargıda tam yargı davası açabileceğini, teorik düzeyde mevcudiyeti tespit edilen bu yolun -sırf bilgi eksikliği nedeniyle- fiiliyatta hiç işletilmemesinin etkisiz olduğu biçiminde yorumlanamayacağını belirtmiş ve yabancının salıverilmesi hâlinde etkili hukuk mekanizmasının tam yargı davası olduğunu ifade etmiştir (B.T., §§ 45-58).

40.Anayasa Mahkemesi aynı başvuruda, idari gözetimi sona erdirilen başvurucuların hukuka aykırı olarak idari bir kararla özgürlüklerinden yoksun bırakılmaları nedeniyle uğradıklarını öne sürdükleri maddi ve manevi zararlarının karşılanması bakımından başarı şansı sunma, yeterli giderim sağlama kapasitesini haiz ve ulaşılabilir olduğu görülen tam yargı davası yolu tüketilmeden yapılan başvuruların incelenmesinin bireysel başvurunun ikincil niteliği ile bağdaşmadığı sonucuna varmıştır (B.T., § 73; A.A., B. No: 2014/18827, 20/12/2017, § 37).

41.Başvurucunun geri gönderme merkezinden salıverildiği görülmüştür. Bu durumda kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiği iddiası bakımından yukarıda açıklanan ilkelerden ayrılmayı gerektiren bir husus bulunmamaktadır.” (Anayasa Mahkemesi Kararı – 2. B., B. 2017/26659 T. 7.10.2021).

GENEL BİLGİLER

İDARİ GÖZETİM KARARI BAŞVURULABİLECEK HUKUKİ YOLLAR

İdari gözetim kararı başvurulabilecek hukuki yollar ile ilgili yukarıda yer verilen yazıda ayrıntılı değerlendirme yapılmıştır.

İDARİ GÖZETİM KARARI HUKUKİ YOLLAR

İdari gözetim kararı hukuki yollar ile ilgili yukarıda yer verilen yazıda ayrıntılı değerlendirme yapılmıştır.

İDARİ GÖZETİM CEZASI

İdari gözetim cezası ile ilgili yukarıda yer verilen yazıda ayrıntılı değerlendirme yapılmıştır.

İDARİ GÖZETİM KARARI ANAYASA MAHKEMESİ

İdari gözetim kararı Anayasa Mahkemesi ile ilgili yukarıda yer verilen yazıda ayrıntılı değerlendirme yapılmıştır.

İDARİ GÖZETİM KARARI SONLANDIRMA

İdari gözetim kararı sonlandırma ile ilgili yukarıda yer verilen yazıda ayrıntılı değerlendirme yapılmıştır.

İDARİ GÖZETİM KARARINA KARŞI YARGI YOLU

İdari gözetim kararına karşı yargı yolu ile ilgili yukarıda yer verilen yazıda ayrıntılı değerlendirme yapılmıştır.

YABANCININ KAÇMA VE KAYBOLMA RİSKİ

Yabancını kaçma ve kaybolma riski ile ilgili yukarıda yer verilen yazıda ayrıntılı değerlendirme yapılmıştır.

YABANCININ TÜRKİYE’YE GİRİŞ VEYA ÇIKIŞ KURALLARINI İHLALİ

Yabancının Türkiye’ye giriş ve çıkış kurallarını ihlali ile ilgili yukarıda yer verilen yazıda ayrıntılı değerlendirme yapılmıştır.

YABANCININ SAHTE VEYA ASILSIZ BELGE KULLANMASI

Yabancının sahte veya asılsız belge kullanması ile ilgili yukarıda yer verilen yazıda ayrıntılı değerlendirme yapılmıştır.

YABANCININ VERİLEN SÜREDE ÜLKEDEN AYRILMAMASI

Yabancının verilen sürede ülkeden ayrılmaması ile ilgili yukarıda yer verilen yazıda ayrıntılı değerlendirme yapılmıştır.

YABANCININ KAMU DÜZENİ VE KAMU GÜVENLİĞİ AÇISINDAN TEHDİT OLUŞTURMASI

Yabancının kamu düzeni ve kamu güvenliği açısından tehdit oluşturması ile ilgili yukarıda yer verilen yazıda ayrıntılı değerlendirme yapılmıştır.

İDARİ GÖZETİM KARARINA İTİRAZ AVUKATI

İdari gözetim kararına itiraz avukatı ile ilgili yukarıda yer verilen yazıda ayrıntılı değerlendirme yapılmıştır.