A-HAKSIZ REKABET
Haksız Rekabet Davaları. Türk Ticaret Kanunu (TTK) md. 54’te haksız rekabete ilişkin TTK düzenlemeleri ile bütün katılanların menfaatine dürüst ve bozulmamış rekabetin sağlanmasının amaçlandığı ifade edilmiştir.
Haksız rekabet kapsamında haksızlık ve hukuka aykırılığın ise rakipler arasında veya tedarik edenlerle müşteriler arasındaki ilişkileri etkileyen aldatıcı veya dürüstlük kurallarına aykırı davranışlar neticesinde ortaya çıkacağı vurgulanmıştır. Bu sebeple, söz konusu şartların oluşması durumunda haksız rekabet davaları açılabilir.
B-DÜRÜSTLÜK KURALINA AYKIRI FİİLLER
Dürüstlük kuralına aykırı davranışlar ve ticari uygulamalar TTK md. 55’te sayılmıştır. İlgili düzenlemede, sık karşılaşılan haksız rekabet hallerine yer verilmiştir. Ancak bu haksız rekabet halleri sınırlı sayıda değildir. Dolayısıyla TTK md. 54 kapsamına giren haksız rekabet fiilleri TTK md. 55’te sayılmasa da haksız rekabet olarak değerlendirilir ve haksız rekabet davaları açılabilir. Başlıca haksız rekabet halleri şunlardır;
1-DÜRÜSTLÜK KURALINA AYKIRI REKLAMLAR VE SATIŞ YÖNTEMLERİ
- Başkalarını veya onların mallarını, iş ürünlerini, fiyatlarını, faaliyetlerini veya ticari işlerini yanlış, yanıltıcı veya gereksiz yere incitici açıklamalarla kötülemek,
- Kendisi, ticari işletmesi, işletme işaretleri, malları, iş ürünleri, faaliyetleri, fiyatları, stokları, satış kampanyalarının biçimi ve iş ilişkileri hakkında gerçek dışı veya yanıltıcı açıklamalarda bulunmak veya aynı yollarla üçüncü kişiyi rekabette öne geçirmek,
- Paye, diploma veya ödül almadığı hâlde bunlara sahipmişçesine hareket ederek müstesna yeteneğe malik bulunduğu zannını uyandırmaya çalışmak veya buna elverişli doğru olmayan meslek adları ve sembolleri kullanmak,
- Başkasının malları, iş ürünleri, faaliyetleri veya işleri ile karıştırılmaya yol açan önlemler almak,
- Kendisini, mallarını, iş ürünlerini, faaliyetlerini, fiyatlarını, gerçeğe aykırı, yanıltıcı, rakibini gereksiz yere kötüleyici veya gereksiz yere onun tanınmışlığından yararlanacak şekilde; başkaları, malları, iş ürünleri veya fiyatlarıyla karşılaştırmak ya da üçüncü kişiyi benzer yollardan öne geçirmek,
- Seçilmiş bazı malları, iş ürünlerini veya faaliyetleri birden çok kere tedarik fiyatının altında satışa sunmak, bu sunumları reklamlarında özellikle vurgulamak ve bu şekilde müşterilerini, kendisinin veya rakiplerinin yeteneği hakkında yanıltmak; şu kadar ki, satış fiyatının, aynı çeşit malların, iş ürünlerinin veya faaliyetlerinin benzer hacimde alımında uygulanan tedarik fiyatının altında olması hâlinde yanıltmanın varlığı karine olarak kabul olunur; davalı, gerçek tedarik fiyatını ispatladığı takdirde bu fiyat değerlendirmeye esas olur,
- Müşteriyi ek edimlerle sunumun gerçek değeri hakkında yanıltmak,
- Müşterinin karar verme özgürlüğünü özellikle saldırgan satış yöntemleri ile sınırlamak,
- Malların, iş ürünlerinin veya faaliyetlerin özelliklerini, miktarını, kullanım amaçlarını, yararlarını veya tehlikelerini gizlemek ve bu şekilde müşteriyi yanıltmak,
- Taksitle satım sözleşmelerine veya buna benzer hukuki işlemlere ilişkin kamuya yapılan ilanlarda unvanını açıkça belirtmemek, peşin veya toplam satış fiyatını veya taksitle satımdan kaynaklanan ek maliyeti Türk Lirası ve yıllık oranlar üzerinden belirtmemek,
- Tüketici kredilerine ilişkin kamuya yapılan ilanlarda unvanını açıkça belirtmemek veya kredilerin net tutarlarına, toplam giderlerine, efektif yıllık faizlerine ilişkin açık beyanlarda bulunmamak,
- İşletmesine ilişkin faaliyetleri çerçevesinde, taksitle satım veya tüketici kredisi sözleşmeleri sunan veya akdeden ve bu bağlamda sözleşmenin konusu, fiyatı, ödeme şartları, sözleşme süresi, müşterinin cayma veya fesih hakkına veya kalan borcu vadeden önce ödeme hakkına ilişkin eksik veya yanlış bilgiler içeren sözleşme formülleri kullanmak.
Dürüstlük kuralına aykırı reklamlar ve satış yöntemlerinden burada sayılanlar veya burada sayılmasa da TTK md. 54’e aykırı filliler neticesinde haksız rekabet davaları açılabilir.
2-SÖZLEŞMEYİ İHLALE VEYA SONA ERDİRMEYE YÖNELTMEK
- Müşterilerle kendisinin bizzat sözleşme yapabilmesi için, onları başkalarıyla yapmış oldukları sözleşmelere aykırı davranmaya yöneltmek,
- Üçüncü kişilerin işçilerine, vekillerine ve diğer yardımcı kişilerine, haketmedikleri ve onları işlerinin ifasında yükümlülüklerine aykırı davranmaya yöneltebilecek yararlar sağlayarak veya önererek, kendisine veya başkalarına çıkar sağlamaya çalışmak,
- İşçileri, vekilleri veya diğer yardımcı kişileri, işverenlerinin veya müvekkillerinin üretim ve iş sırlarını ifşa etmeye veya ele geçirmeye yöneltmek,
- Onunla kendisinin bu tür bir sözleşme yapabilmesi için, taksitle satış, peşin satış veya tüketici kredisi sözleşmesi yapmış olan alıcının veya kredi alan kişinin, bu sözleşmeden caymasına veya peşin satış sözleşmesi yapmış olan alıcının bu sözleşmeyi feshetmesine yöneltmek.
Sözleşmeyi ihlale veya sona erdirmeye yöneltecek fiillerden burada sayılanlar veya burada sayılmasa da TTK md. 54’e aykırı filliler neticesinde haksız rekabet davaları açılabilir.
3-BAŞKALARININ İŞ ÜRÜNLERİNDEN YETKİSİZ YARARLANMA
- Kendisine emanet edilmiş teklif, hesap veya plan gibi bir iş ürününden yetkisiz yararlanmak,
- Üçüncü kişilere ait teklif, hesap veya plan gibi bir iş ürününden, bunların kendisine yetkisiz olarak tevdi edilmiş veya sağlanmış olduğunun bilinmesi gerektiği hâlde, yararlanmak,
- Kendisinin uygun bir katkısı olmaksızın başkasına ait pazarlanmaya hazır çalışma ürünlerini teknik çoğaltma yöntemleriyle devralıp onlardan yararlanmak.
Başkalarının iş ürünlerinden yetkisiz yararlanmaya sebep olacak fiillerden burada sayılanlar veya burada sayılmasa da TTK md. 54’e aykırı filliler neticesinde haksız rekabet davaları açılabilir.
4-ÜRETİM VE İŞ SIRLARINI HUKUKA AYKIRI OLARAK İFŞA ETMEK
Gizlice ve izinsiz olarak ele geçirdiği veya başkaca hukuka aykırı bir şekilde öğrendiği bilgileri ve üretenin iş sırlarını değerlendiren veya başkalarına bildiren dürüstlüğe aykırı davranmış olur. Bu fiiller sebebiyle haksız rekabet davaları açılabilir.
5-İŞ ŞARTLARINA UYMAMAK
Kanun veya sözleşmeyle, rakiplere de yüklenmiş olan veya bir meslek dalında veya çevrede olağan olan iş şartlarına uymayanlar dürüstlüğe aykırı davranmış olur. Dolayısıyla, iş şartlarına uyulmaması durumunda haksız rekabet davaları açılabilir.
6-DÜRÜSTLÜK KURALINA AYKIRI İŞLEM ŞARTLARI KULLANMAK
- Doğrudan veya yorum yoluyla uygulanacak kanuni düzenlemeden önemli ölçüde ayrılan, veya
- Sözleşmenin niteliğine önemli ölçüde aykırı haklar ve borçlar dağılımını öngören, önceden yazılmış genel işlem şartlarını kullananlar dürüstlüğe aykırı davranmış olur.
Bu genel işlem şartlarının yanıltıcı bir şekilde diğer taraf aleyhine kullanılması durumunda haksız rekabet davaları açılabilir.
C-HAKSIZ REKABETTE HUKUKİ SORUMLULUK
1-HAKSIZ REKABET DAVALARI
Haksız rekabet davaları TTK md. 56’da düzenlenmiştir. Bu kapsamda, haksız rekabet sebebiyle müşterileri, kredisi, meslekî itibarı, ticari faaliyetleri veya diğer ekonomik menfaatleri zarar gören veya böyle bir tehlikeyle karşılaşabilecek olan kimse aşağıda yer alan taleplerde bulunabilir.
- Fiilin haksız olup olmadığının tespitini,
- Haksız rekabetin men’ini,
- Haksız rekabetin sonucu olan maddi durumun ortadan kaldırılmasını, haksız rekabet yanlış veya yanıltıcı beyanlarla yapılmışsa bu beyanların düzeltilmesini ve tecavüzün önlenmesi için kaçınılmaz ise, haksız rekabetin işlenmesinde etkili olan araçların ve malların imhasını,
- Kusur varsa zarar ve zıyanın tazminini,
- Türk Borçlar Kanunu (TBK) md. 58’de öngörülen şartların varlığında manevi tazminat,
Maddi tazminat olarak hâkim, haksız rekabet sonucunda davalının elde etmesi mümkün görülen menfaatin karşılığına da karar verebilir.
Ekonomik çıkarları zarar gören veya böyle bir tehlikeyle karşılaşabilecek müşteriler ise araçların ve malların imhası dışında diğer haksız rekabet davaları nı açabilirler.
Ticaret ve sanayi odaları, esnaf odaları, borsalar ve tüzüklerine göre üyelerinin ekonomik menfaatlerini korumaya yetkili bulunan diğer meslekî ve ekonomik birlikler ile tüzüklerine göre tüketicilerin ekonomik menfaatlerini koruyan sivil toplum kuruluşlarıyla kamusal nitelikteki kurumlar ise maddi ve manevi tazminat davaları dışında diğer haksız rekabet davaları nı açabilirler.
Bir kimse aleyhine haksız rekabet davaları arasında men ve ref’e ilişkin verilmiş olan hüküm, haksız rekabete konu malları, doğrudan veya dolaylı bir şekilde ondan ticari amaçla elde etmiş olan kişiler hakkında da icra olunur.
Önemle vurgulamak gerekir ki haksız rekabet davaları açısından kusur sadece hangi tür davaların açılacağı hususunda önem taşır. Zira, yalnızca maddi ve manevi tazminat davalarında kusur şartı aranır.
2-HAKSIZ REKABETTE ÇALIŞTIRANIN SORUMLULUĞU
Haksız rekabette çalıştıranın sorumluluğu TTK md. 57’de düzenlenmiştir. İlgili düzenlemede, haksız rekabet fiili, hizmetlerini veya işlerini gördükleri sırada çalışanlar veya işçiler tarafından işlenmiş olursa, maddi ve manevi tazminat davaları dışında diğer haksız rekabet davaları çalıştıranlara karşı da açılabilir. Haksız rekabet davaları arasında maddi ve manevi tazminata ilişkin davalar hakkında ise TBK hükümleri uygulanır.
3-HAKSIZ REKABET DAVALARI VERİLEN KARARIN İLANI
Haksız rekabet davaları neticesinde verilen kararın ilanı TTK md. 59’da düzenlenmiştir. İlgili düzenlemede mahkemenin, davayı kazanan tarafın istemiyle, gideri haksız çıkan taraftan alınmak üzere, hükmün kesinleşmesinden sonra ilan edilmesine de karar verebileceği düzenlenmiştir. İlanın şekli ve kapsamı ise mahkeme tarafından belirlenir.
4-HAKSIZ REKABET DAVALARI ZAMANAŞIMI
Haksız rekabette zamanaşımı TTK md. 60’da düzenlenmiştir. Haksız rekabet davaları açısından davaya hakkı olan tarafın bu hakkın doğumunu öğrendiği günden itibaren bir yıl ve herhâlde bu hakkın doğumundan itibaren üç yıl sonra zamanaşımı dolacaktır. Haksız rekabet fiili aynı zamanda Türk Ceza Kanunu (TCK) gereğince daha uzun dava zamanaşımı süresine tabi olan cezayı gerektiren bir fiil niteliğinde ise, bu süre haksız rekabet davaları (hukuk davaları) için de geçerli olur.
5-HAKSIZ REKABETTE İHTİYATİ TEDBİRLER
Haksız rekabette ihtiyati tedbirler TTK md. 61’de düzenlenmiştir. Bu kapsamda mahkeme, dava açma hakkını haiz bulunan kimsenin talebi üzerine mevcut durumun olduğu gibi korunmasına, haksız rekabet sonucu oluşan maddi durumun ortadan kaldırılmasına, haksız rekabetin önlenmesine ve yanlış veya yanıltıcı beyanların düzeltilmesine ve diğer tedbirlere karar verebilir.
Bunun yanında, hak sahibinin yetkilerine tecavüz oluşturması hâlinde cezayı gerektiren haksız rekabet konusu mallara, ithalat veya ihracat sırasında hak sahibinin talebi üzerine, gümrük idareleri tarafından ihtiyati tedbir niteliğinde el konulabilir. Gümrük idarelerindeki tedbir veya el koyma kararının tebliğinden itibaren on gün içinde, esas hakkında ilgili mahkemede dava açılmaz veya mahkemeden tedbir niteliğinde karar alınmazsa idarenin el koyma kararı ortadan kalkar.
D-HAKSIZ REKABET DAVALARI CEZAİ SORUMLULUK
1-CEZAYI GEREKTİREN FİİLLER
Haksız rekabet kapsamında cezayı gerektiren fiiller TTK md. 62’de düzenlenmiştir.
- TTK md. 55’te yazılı haksız rekabet fiillerinden birini kasten işleyenler,
- Kendi icap ve tekliflerinin rakiplerininkine tercih edilmesi için kişisel durumu, ürünleri, iş ürünleri, ticari faaliyeti ve işleri hakkında kasten yanlış veya yanıltıcı bilgi verenler,
- Çalışanları, vekilleri veya diğer yardımcı kimseleri, çalıştıranın veya müvekkillerinin üretim veya ticaret sırlarını ele geçirmelerini sağlamak için aldatanlar,
- Çalıştıranlar veya müvekkillerden, işçilerinin veya çalışanlarının ya da vekillerinin, işlerini gördükleri sırada cezayı gerektiren bir haksız rekabet fiilini işlediklerini öğrenip de bu fiili önlemeyenler veya gerçeğe aykırı beyanları düzeltmeyenler, fiil daha ağır cezayı gerektiren başka bir suç oluşturmadığı takdirde, haksız rekabet davaları arasında hukuk davasını açma hakkını haiz bulunanlardan birinin şikâyeti üzerine, her bir bent kapsamına giren fiiller dolayısıyla iki yıla kadar hapis veya adli para cezasıyla cezalandırılırlar.
2-TÜZEL KİŞİLERİN CEZAİ SORUMLULUĞU
Tüzel kişilerin cezai sorumluluğu TTK md. 63’de düzenlenmiştir. Bu kapsamda, tüzel kişilerin işlerini görmeleri sırasında bir haksız rekabet fiili işlenirse TTK md. 62, tüzel kişi adına hareket eden veya etmesi gerekmiş olan organın üyeleri veya ortakları hakkında uygulanır. Haksız rekabet fiilinin bir tüzel kişinin faaliyeti çerçevesinde işlenmesi hâlinde, tüzel kişi hakkında bunlara özgü güvenlik tedbirlerine de karar verilebilir.
E-GENEL BİLGİ
1-HAKSIZ REKABET AVUKATI
Haksız rekabet avukatı, geniş kapsamlı uygulama alanı olan haksız rekabet uyuşmazlıklarına ilişkin danışmanlık yapar ve yargılama sürecini takip eder.
2-ANKARA HAKSIZ REKABET AVUKATI
Ankara haksız rekabet avukatı, uygulamada görülen haksız rekabet davalarının önemli bir kısmının görüldüğü Ankara’da söz konusu davaları takip eder.
3-REKABET AVUKATI
Her ne kadar rekabet hukuku haksız rekabetten daha geniş kapsamlı olsa da uygulamada rekabet avukatı olarak bilinir.
4-ANKARA REKABET AVUKATI
Ankara rekabet avukatı, mesleki tecrübe yanında bilgi ve becerilerini geliştirmeye önem verir.
5-HAKSIZ REKABET ANKARA
Ankara’da açılan haksız rekabet davaları uygulamada önemli bir yer tutar.
6-AVUKAT HAKSIZ REKABET
Haksız rekabet uyuşmazlıklarının olumlu sonuçlanması adına avukatla takibi önem arz eder.
F-SONUÇ
Ekonomi, tüketici ve kamunun menfaatlerinin korunması adına dürüst ve bozulmamış rekabetin temini önemlidir. Buna ilişkin hakların öğrenilmesine katkıda bulunmak temel gayemizdir.
Güncel yazılar için bkz. https://hkavukatlik.com/son-yazilar/