Erişimin engellenmesi ve içeriğin çıkarılması günümüzde sıklıkla karşılaşılan bir konudur. Nitekim günümüz dünyasında yediden yetmişe herkes için vazgeçilmez bir aktör haline gelen internet, sunduğu birçok yarar yanında kaçınılmaz olarak hukuka aykırı fiillere de araç olmaktadır. Böylece “internet suçları” olarak adlandırılan suç türü hukuk dünyasında yer edinmiş ve konuyla ilgili düzenleme yapma ihtiyacı doğmuştur. Bu kapsamda 2007 yılında 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun (5651 sayılı Kanun) çıkarılmıştır. 5651 sayılı Kanun ile erişim sağlayıcı, yer sağlayıcı, içerik sağlayıcı, toplu kullanım sağlayıcı ve sosyal ağ sağlayıcı tanımları yapılarak bunların yükümlülük ve sorumlulukları düzenlenmiştir.
Aşağıda öncelikle erişim sağlayıcı, içerik sağlayıcı, yer sağlayıcı, toplu kullanım sağlayıcı ve sosyal ağ sağlayıcılar tanımlanacaktır. Daha sonra erişimin engellenmesi ve içeriğin çıkarılması açıklanarak haklarının ihlali sebebiyle erişimin engellenmesi ve içeriğin çıkarılması, suç işlenmesi sebebiyle erişimin engellenmesi ve içeriğin çıkarılması ve gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde erişimin engellenmesi ve içeriğin çıkarılması konuları ayrıntılı bir şekilde incelenecektir.
ERİŞİM, İÇERİK, YER, TOPLU KULLANIM VE SOSYAL AĞ SAĞLAYICI NEDİR?
ERİŞİM SAĞLAYICI NEDİR?
Erişim sağlayıcı, kullanıcılarına internet ortamına erişim olanağı sağlayan her türlü gerçek veya tüzel kişilerdir. Erişim sağlayıcıların başkalarına ait bilgileri sunucularında depolama işlevi bulunmamaktadır. Erişim sağlayıcılara Superonline, Vodafone, TTNET örnek olarak verilebilir.
İÇERİK SAĞLAYICI NEDİR?
İnternet ortamı üzerinden kullanıcılara sunulan her türlü bilgi veya veriyi bizzat üreten, değiştiren ve sağlayan kurum, kuruluş ve bireylere içerik sağlayıcı denir.
YER SAĞLAYICI NEDİR?
Hizmet ve içerikleri barındıran sistemleri sağlayan veya işleten gerçek veya tüzel kişilere yer sağlayıcı denir.
TOPLU KULLANIM SAĞLAYICI NEDİR?
Kişilere belli bir yerde ve belli bir süre internet ortamı kullanım olanağı sağlayan oluşumlara toplu kullanım sağlayıcı denir.
SOSYAL AĞ SAĞLAYICI NEDİR?
Sosyal etkileşim amacıyla kullanıcıların internet ortamında metin, görüntü, ses, konum gibi içerikleri oluşturmalarına, görüntülemelerine veya paylaşmalarına imkân sağlayan gerçek veya tüzel kişilere sosyal ağ sağlayıcı denir.
ERİŞİMİN ENGELLENMESİ VE İÇERİĞİN ÇIKARILMASI NEDİR?
ERİŞİMİN ENGELLENMESİ NEDİR?
5651 sayılı Kanun, internet ortamında üretilen veya paylaşılan içerikler sebebiyle yaşanan mağduriyetlerin giderilebilmesi adına erişimin engellenmesi ve içeriğin çıkarılması müesseselerini düzenlemiştir. Erişimin engellenmesi, ihlale konu içeriğe ait internet adresine Türkiye’den ulaşılmasının önüne geçilmesidir. Erişimin engellenmesi, alan adından erişimin engellenmesi, IP adresinden erişimin engellenmesi, içeriğe (URL) erişimin engellenmesi gibi yöntemlerle uygulanmaktadır. Erişimin engellenmesinde içerik varlığını devam ettirir ancak internet kullanıcıları söz konusu içeriğe ya da internet sitesine Türkiye’den erişemez.
İÇERİĞİN ÇIKARILMASI NEDİR?
İçeriğin çıkarılması ise içerik veya yer sağlayıcılar tarafından içeriğin sunuculardan veya barındırılan içerikten çıkarılmasını ifade eder. Bu durumda içeriğin söz konusu internet adresindeki varlığı sona erer.
KİŞİLİK HAKLARININ İHLALİ SEBEBİYLE ERİŞİMİN ENGELLENMESİ VE İÇERİĞİN ÇIKARILMASI
ERİŞİMİN ENGELLENMESİ VE İÇERİĞİN ÇIKARILMASI TALEBİ
5651 sayılı Kanun md. 9 uyarınca internet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle kişilik haklarının ihlal edildiğini iddia eden gerçek ve tüzel kişiler ile kurum ve kuruluşlar; içerik ya da yer sağlayıcısına başvurarak uyarı yöntemi ile içeriğin yayından çıkarılmasını isteyebilir. Bunun yanında bu kişiler, doğrudan sulh ceza hâkimine başvurarak erişimin engellenmesi ve/veya içeriğin çıkarılması kararı aldırabilirler.
ERİŞİMİN ENGELLENMESİ VE İÇERİĞİN ÇIKARILMASI KARARI
Sulh ceza hâkimi 5651 sayılı Kanun md. 9 kapsamında yapılan başvuruyu en geç yirmi dört saat içinde duruşma yapmaksızın karara bağlar. Bu karara karşı 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu hükümlerine göre itiraz edilebilir.
ERİŞİMİN ENGELLENMESİ KARARININ KAPSAMI
Yapılan başvuru neticesinde sulh ceza hakiminin, yalnızca kişilik hakkı ihlalinin gerçekleştiği yayın, kısım, bölüm ile ilgili olarak (URL, vb. şeklinde) içeriğe erişimin engellenmesi kararı vermesi esastır. Ancak hâkim, 5651 sayılı Kanun md. 9/4 uyarınca URL adresi belirtilerek erişimin engellenmesi yöntemiyle ihlalin engellenemeyeceği kanaatine varırsa gerekçesini de belirtmek kaydıyla, internet sitesindeki tüm yayına yönelik olarak erişimin engellenmesi kararı da verebilir.
KARARIN ERİŞİM SAĞLAYICILARI BİRLİĞİNE GÖNDERİLMESİ
5651 sayılı Kanun md. 9 uyarınca verilen kararlar; ilgili uygulayıcıya iletilmek üzere Erişim Sağlayıcıları Birliği’ne gönderilir. Erişim Sağlayıcıları Birliği ise ilgili kararı içerik, yer veya erişim sağlayıcılara gönderir. Söz konusu erişimin engellenmesi ve içeriğin çıkarılması kararı, en geç dört saat içinde ilgili içerik, yer veya erişim sağlayıcılar tarafından yerine getirilmelidir.
ERİŞİMİN ENGELLENMESİ VE İÇERİĞİN ÇIKARILMASI KARARININ UYGULANMAMASI
İçerik, yer veya erişim sağlayıcılar sulh ceza hakiminin kararını uygulamak zorundadırlar. Söz konusu kararın yerine getirilmemesi durumunda içerik, yer veya erişim sağlayıcıları hakkında suç duyurusunda bulunulabilir. Suç duyurusunu kişilik hakları ihlal edilen mağdur yapmalıdır. Suç duyurusu neticesinde içerik, yer veya erişim sağlayıcılar beş yüz günden üç bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır.
SUÇ İŞLENMESİ SEBEBİYLE ERİŞİMİN ENGELLENMESİ VE İÇERİĞİN ÇIKARILMASI
ERİŞİMİN ENGELLENMESİ VE İÇERİĞİN ÇIKARILMASI KARARI VERİLECEK SUÇLAR
5651 sayılı Kanun md. 8 uyarınca internet ortamında yapılan ve içeriği md. 8/1-a,b,c,ç’de sayılan suçları oluşturduğu hususunda yeterli şüphe bulunan yayınlarla ilgili erişimin engellenmesi ve içeriğin çıkarılması kararı verilebilir. Erişimin engellenmesi ve içeriğin çıkarılması kararı verilebilecek suçlar şunlardır;
a) 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununda yer alan;
1) İntihara yönlendirme (madde 84),
2) Çocukların cinsel istismarı (madde 103, birinci fıkra),
3) Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma (madde 190),
4) Sağlık için tehlikeli madde temini (madde 194),
5) Müstehcenlik (madde 226),
6) Fuhuş (madde 227),
7) Kumar oynanması için yer ve imkân sağlama (madde 228), suçları.
b) 25/7/1951 tarihli ve 5816 sayılı Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkında Kanunda yer alan suçlar.
c) 29/4/1959 tarihli ve 7258 sayılı Futbol ve Diğer Spor Müsabakalarında Bahis ve Şans Oyunları Düzenlenmesi Hakkında Kanunda yer alan suçlar.
ç) 1/11/1983 tarihli ve 2937 sayılı Devlet İstihbarat Hizmetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Kanununun 27 nci maddesinin birinci ve ikinci fıkrasında yer alan suçlar.
ERİŞİMİN ENGELLENMESİ VE İÇERİĞİN ÇIKARILMASI KARARI
Erişimin engellenmesi ve içeriğin çıkarılması kararı, soruşturma evresinde hâkim, kovuşturma evresinde ise mahkeme tarafından verilir. Bu karar, soruşturma evresinde gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Cumhuriyet savcısı tarafından verilebilir. Bu durumda Cumhuriyet savcısı kararını yirmi dört saat içinde hâkimin onayına sunar ve hâkim, kararını en geç yirmi dört saat içinde verir. Bu süre içinde kararın onaylanmaması halinde tedbir, Cumhuriyet savcısı tarafından derhal kaldırılır.
KARARIN BİLGİ TEKNOLOJİLERİ VE İLETİŞİM KURUMUNA GÖNDERİLMESİ
Hâkim, mahkeme veya Cumhuriyet savcısı tarafından 5651 Sayılı Kanun md. 8 uyarınca verilen erişimin engellenmesi ve/veya içeriğin çıkarılması kararları, ilgili içerik ve yer sağlayıcılar ile erişim sağlayıcıya bildirilmek üzere Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’na gönderilir.
ERİŞİMİN ENGELLENMESİ VE İÇERİĞİN ÇIKARILMASI KARARININ RESEN VERİLMESİ
İçeriği erişimin engellenmesi ve içeriğin çıkarılması kararı verilebilecek suçları oluşturan yayınlara ilişkin olarak içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararı re’sen Başkan tarafından verilebilir. Bu karar, ilgili içerik ve yer sağlayıcılar ile erişim sağlayıcısına bildirilerek gereğinin yerine getirilmesi istenir.
ERİŞİMİN ENGELLENMESİ VE İÇERİĞİN ÇIKARILMASI KARARININ UYGULANMAMASI
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu tarafından ilgililerine bildirilen erişimin engellenmesi ve içeriğin çıkarılması kararları bildirim anından itibaren dört saat içinde yerine getirilmelidir.
Koruma tedbiri olarak verilen erişimin engellenmesi ve/veya içeriğin çıkarılması kararının gereğini yerine getirmeyen içerik, yer veya erişim sağlayıcılarının sorumluları, fiil daha ağır cezayı gerektiren başka bir suç oluşturmadığı takdirde, beş yüz günden üç bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır.
İdarî tedbir olarak verilen erişimin engellenmesi ve/veya içeriğin çıkarılması kararının yerine getirilmemesi halinde, Başkan tarafından ilgili içerik, yer ve erişim sağlayıcısına, on bin Türk Lirasından yüz bin Türk Lirasına kadar idarî para cezası verilir. İdarî para cezası verildiği andan itibaren yirmi dört saat içinde erişim sağlayıcı tarafından yerine getirilmezse BTK tarafından yetkilendirmenin iptaline karar verilebilir.
GECİKMESİNDE SAKINCA BULUNAN HÂLLERDE ERİŞİMİN ENGELLENMESİ VE İÇERİĞİN ÇIKARILMASI
GECİKMESİNDE SAKINCA BULUNAN HALLERDE ERİŞİMİN ENGELLENMESİ VE İÇERİĞİN ÇIKARILMASI KARARI
5651 Sayılı Kanun md. 8/A uyarınca yaşam hakkı ile kişilerin can ve mal güvenliğinin korunması, millî güvenlik ve kamu düzeninin korunması, suç işlenmesinin önlenmesi veya genel sağlığın korunması sebeplerinden bir veya bir kaçına bağlı olarak hâkim veya gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde, Cumhurbaşkanlığı veya millî güvenlik ve kamu düzeninin korunması, suç işlenmesinin önlenmesi veya genel sağlığın korunması ile ilgili bakanlıkların talebi üzerine BTK başkanı tarafından internet ortamında yer alan yayınla ilgili olarak erişimin engellenmesi ve/veya içeriğin çıkarılması kararı verilebilir.
ERİŞİMİN ENGELLENMESİ VE İÇERİĞİN ÇIKARILMASI KARARININ ONAYLANMASI
Cumhurbaşkanlığı veya ilgili Bakanlıkların talebi üzerine Başkan tarafından verilen erişimin engellenmesi ve içeriğin çıkarılması kararı, Başkan tarafından, yirmi dört saat içinde sulh ceza hâkiminin onayına sunulur. Hâkim, kararını kırk sekiz saat içinde açıklar; aksi hâlde, karar kendiliğinden kalkar.
SUÇA KONU İNTERNET İÇERİKLERİNİ OLUŞTURAN VE YAYANLAR HAKKINDA SUÇ DUYURUSU
Suça konu internet içeriklerini oluşturan ve yayanlar hakkında Başkan tarafından, Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulur. Bu suçların faillerine ulaşmak için gerekli olan bilgiler içerik, yer ve erişim sağlayıcılar tarafından hâkim kararı üzerine adli mercilere verilir. Bu bilgileri vermeyen içerik, yer ve erişim sağlayıcıların sorumluları, fiil daha ağır cezayı gerektiren başka bir suç oluşturmadığı takdirde, üç bin günden on bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır.
ERİŞİMİN ENGELLENMESİ VE İÇERİĞİN ÇIKARILMASI KARARININ UYGULANMAMASI
Erişimin engellenmesi ve içeriğin çıkarılması kararı, başkan tarafından erişim sağlayıcılara ve ilgili içerik ve yer sağlayıcılara bildirilir. Bu kararın, bildirilmesinden itibaren dört saat içinde yerine getirilmesi gerekir. Bu kararın gereğini yerine getirmeyen erişim sağlayıcılar ile ilgili içerik ve yer sağlayıcılara Başkan tarafından elli bin Türk lirasından beş yüz bin Türk lirasına kadar idari para cezası verilir.
Benzer yazılar için bkz.
https://hkavukatlik.com/idari-gozetim-kararina-itiraz/
https://hkavukatlik.com/sinir-disi-etme-kararina-itiraz/
https://hkavukatlik.com/estetik-sebebiyle-doktora-karsi-dava/