Ekilmeyen tarım arazilerinin kiralanması ile ilgili olarak 22.08.2024 tarihli Resmî Gazete’de İşlenmeyen Tarım Arazilerinin Tarımsal Amaçlı Kiraya Verilmesine İlişkin Yönetmelik yayımlanmıştır. Yönetmelik ile üst üste iki yıl süreyle işlenmeyen tarım arazilerinin Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından tarımsal amaçlı sezonluk kiraya verilerek tarımsal üretime kazandırılması amaçlanır. Ekilmeyen tarım arazilerinin kiralanması hususunda aşağıda detaylı bilgi verilecektir.
EKİLMEYEN / İŞLENMEYEN TARIM ARAZİSİ NEDİR?
Toprak, topografya ve iklimsel özellikleri tarımsal üretim için uygun olup, hâlihazırda tarımsal üretim yapılan veya yapılmaya uygun olan veya imar, ihya, ıslah edilerek tarımsal üretim yapılmaya uygun hale dönüştürülebilen arazilere tarım arazisi denir. İşlenmeyen tarım arazisi ise hisselilik, mülkiyet ihtilafı, parçalılık, tarımsal faaliyete son verilmesi, göç veya başka bir sebeple, içinde bulunulan yılın 1 Eylül tarihi ile Bölgelere göre değişen hasat dönemi dikkate alınarak takip eden yılın 31 Ağustos tarihine kadar olan süre içerisinde tarımsal üretim gerçekleştirilmeyen tarım arazisi olarak ifade edilir. Yönetmelik ile söz konusu ekilmeyen tarım arazilerinin kiralanması hedeflenmektedir.
EKİLMEYEN TARIM ARAZİSİ KABUL EDİLMEYEN YERLER?
Dikili ve örtü altı tarım arazileri ekilmeyen tarım arazilerinin kiralanması işlemlerine dahil edilmezler. Bunun yanında arazi sınıfı, parsel büyüklüğü ve verimlilik durumu tarımsal üretim için ekonomik olmayan araziler ise durumları tutanak altına alınmak sureti ile o yılki kiralama işlemlerine dahil edilmeyebilirler.
EKİLMEYEN TARIM ARAZİLERİNİN KİRALANMASI YETKİSİ
Ekilmeyen tarım arazilerinin kiralanması yetkisi Tarım ve Orman Bakanlığı’na verilmiştir. Bakanlık, Hazinenin özel mülkiyetinde veya Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan tarım arazileri hariç olmak üzere mülkiyeti gerçek veya tüzel kişilere ait olup üst üste iki yıl süreyle işlenmeyen tarım arazilerini, arazinin vasfının değiştirilmemesi ve kiralayan tarafından tarımsal üretimde kullanılması şartıyla sezonluk olarak kiraya verebilir.
EKİLMEYEN TARIM ARAZİLERİ NASIL TESPİT EDİLİR?
Ekilmeyen tarım arazilerinin kiralanması için bu tarım arazileri tespit edilmelidir. Bunun için Arazi Tespit Komisyonu oluşturulmuştur. Arazi Tespit Komisyonu, kadastro parsel verileri, uydu görüntüleri, coğrafi bilgi sistemleri, diğer kamu kurumlarından elde edilecek veriler üzerinden yapılacak çalışmalar ve yerinde gerçekleştirilecek arazi kontrolleri ile bu tarım arazilerini tespit eder.
EKİLMEYEN TARIM ARAZİLERİ TESPİTİNE İTİRAZ
Arazi Tespit Komisyonu ekilmeyen tarım arazilerini tespit ettikten sonra oluşturulan liste il veya ilçe tarım müdürlükleri tarafından beş gün süre ile mahallinde, elektronik ortamda ve il tarım müdürlüğü internet sitesinde ilan edilir. Arazi malikleri ve diğer ilgililer, listeler ile ilgili ilan süresi içerisinde Arazi Tespit Komisyonuna itiraz yapabilirler. Komisyon bu itirazları üç gün içinde karara bağlar. İtirazların değerlendirilmesi sonucunda ekilmeyen tarım arazilerinin kiralanması açısından oluşturulan nihai liste kesinleşir.
EKİLMEYEN TARIM ARAZİLERİ RAYİÇ KİRA BEDELİ NASIL TESPİT EDİLİR?
Bir tarım arazisinin değerleme tarihinde belirlenen güncel piyasadaki kira bedeline rayiç kira bedeli denir. Ekilmeyen tarım arazilerinin kiralanması açısından kiraya verilecek tarım arazilerinin rayiç kira bedeli, Arazi Kiralama Komisyonu tarafından tespit edilir. Ekilmeyen tarım arazilerinin kira bedeli, Arazi Kiralama Komisyonu tarafından takdir edilen rayiç kira bedelinden düşük olamaz.
EKİLMEYEN TARIM ARAZİLERİNİN KİRALANMASI İŞLEMLERİ
Ekilmeyen tarım arazilerinin kiralanması işlemleri Arazi Kiralama Komisyonu tarafından gerçekleştirir. Kesinleşen işlenmeyen tarım arazileri listesinde yer alan tarım arazileri için rayiç kira bedelleri tespit edilerek Kiralanacak Tarım Arazileri Listesi oluşturulur. Listede kiracıların yetiştirebilecekleri ürün veya ürün gruplarına da yer verilir. Kiralanacak Tarım Arazileri Listesi’nde yer alan araziler, kira geliri arazi maliklerine ait olmak üzere, arazinin vasfının değiştirilmemesi ve kiralayan tarafından tarımsal üretimde kullanılması şartıyla Arazi Kiralama Komisyonu tarafından kiralanır. Kiralama işlemi, tek bir tarım arazisi parseli bazında yapılabileceği gibi, üretim planlaması kapsamında yetiştirilecek ürün, kiracı potansiyeli ve tarımsal üretimin ekonomik verimliliği dikkate alınarak birden fazla tarım arazisi parselini kapsayacak şekilde de yapılabilir. Arazi malikleri ve diğer ilgililer, Kiralanacak Tarım Arazileri Listesi ile ilgili itirazlarını ilan süresi içerisinde Arazi Kiralama Komisyonuna yapabilirler. Arazi Kiralama Komisyonu, ilan süresinin tamamlandığı tarihten itibaren üç gün içerisinde itirazları karara bağlar ve kiracıyı belirler.
EKİLMEYEN TARIM ARAZİLERİ NASIL KİRALANABİLİR?
Arazi Kiralama Komisyonu, kesinleşen Kiralanacak Tarım Arazileri Listesini, mahallinde, elektronik ortamda ve il müdürlüğü internet sitesinde yedi gün süre ile ilan eder ve ilan süresi içerisinde kiralama taleplerini alır. İlan edilen tarım arazilerini kiralamak isteyenler, Tarım Arazisi Kiralama Talep Formunu eksiksiz olarak doldurarak ilan süresi içerisinde Tarım İl Müdürlüklerine başvuru yaparlar. Kiralama başvuruları tarım arazilerinin edindirme ve değerleme işlemlerinin yönetimini sağlayan otomasyon ve veri tabanı sistemi olan Tarım Arazileri Değerleme ve Edindirme Bilgi Sistemi (TED Portalı) üzerinden de gerçekleştirilebilir.
EKİLMEYEN TARIM ARAZİLERİNİ YABANCILAR KİRALAYABİLİR Mİ?
Ekilmeyen tarım arazilerinin kiralanması için başvuruda bulunacak gerçek kişilerin Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmaları zorunludur. Her başvuru sahibi için ikamet bilgisi ve arazi varlığı bilgileri TED Portalı üzerinden kontrol edilir.
EKİLMEYEN TARIM ARAZİLERİNİN KİRALANMASI ÖNCELİK HAKKI
Ekilmeyen tarım arazilerinin kiralanması açısından bazı kişi ve gruplara öncelik tanınmıştır. Bu kapsamda kiralama öncelikli olarak kiraya verilecek tarım arazisinin bulunduğu yerleşim yerinde ikamet edenlere, tarımsal alanda faaliyet gösteren kooperatif, birlik, dernek ve vakıflar ile gönüllü kuruluşlardan oluşan sivil toplum kuruluşlarına ve ziraat odalarına yapılır.
EKİLMEYEN TARIM ARAZİLERİ KİME KİRALANIR?
Kiralanacak tarım arazileri, rayiç kira bedelinden az olmamak üzere öncelikli gruplardan birden fazla istekli çıkması halinde en yüksek teklifi verene kiralanır. Öncelikli gruplardan istekli çıkmaması halinde ise diğer isteklilerden en yüksek teklifi verene kiralanır.
EKİLMEYEN TARIM ARAZİLERİ KİRA BEDELİ NASIL ÖDENİR?
Ekilmeyen tarım arazilerinin kiralanması açısından kiracıya kira bedeli, kira süresi, ödeme koşulları, kira bedelinin yatırılacağı banka hesabı, vergi, resim, harçları ve diğer giderler gibi sözleşme giderleri ve benzeri bilgileri de içeren tebligat yapılır. Tebligat tarihinden itibaren en geç yedi günlük süre içerisinde kiracının kira bedeli ile sözleşme giderlerini ödemesi ve varsa diğer yükümlülükleri yerine getirmesini müteakip kira sözleşmesi düzenlenir. Düzenlenen kira sözleşmelerinin notere tasdik ve tescili zorunlu değildir. Kiracı, sözleşme imzalama aşamasında kira bedelini ödediğine dair belgeyi Arazi Kiralama Komisyonuna sunmalıdır.
EKİLMEYEN TARIM ARAZİLERİ DESTEKTEN YARARLANMA
Ekilmeyen tarım arazilerinin kiralanması neticesinde tarım arazileri Bakanlık tarafından belirlenen kayıt sistemlerine kaydedilir. Ekilmeyen tarım arazilerinin kiracıları, bu arazilerle ilgili tarımsal desteklerden yararlandırılır.
EKİLMEYEN TARIM ARAZİLERİ KİRASINDA KİRACININ YÜKÜMLÜLÜKLERİ
Ekilmeyen tarım arazilerinin kiracısının bazı yükümlülükleri bulunmaktadır. Bu kapsamda kiracı, kiralama sezonu boyunca kiraladığı tarım arazisi üzerinde, tarımsal üretim planlaması kapsamında belirlenen ürün/ürün gruplarını üretmekle, genel tarımsal üretim tekniklerine riayet etmekle, toprağın yapısını bozacak uygulamalardan kaçınmakla, arazi üzerindeki çok yıllık bitkiler ve varsa sabit tesisleri korumakla yükümlüdür.