DASK eksik ödeme davası, taraflar arasında akdedilen Zorunlu Deprem Sigorta Poliçesi kapsamında teminat altına alınan taşınmazın deprem nedeniyle hasarlanması sonucu ödenmesi gereken maddi zararın eksik ödenmesi durumunda Doğal Afet Sigortaları Kurumu (DASK)’na karşı açılacak davadır. Deprem sebebiyle oluşan maddi zararın DASK tarafından tam olarak karşılanmaması durumunda uğranılan zararın hesaplanmak sureti ile bakiye hasar bedelinin faizi ile tazmini için DASK eksik ödeme davası açılmalıdır. DASK eksik ödeme davası açısından alanında uzman sigorta hukuku avukatından destek alınması oluşabilecek hak kayıplarını önleyecektir.
DASK SİGORTA BEDELİ NASIL TESPİT EDİLİR?
DASK eksik ödeme davası incelenmeden önce sigorta bedelinin nasıl tespit edileceğine değinilmelidir. Sigorta bedeli, sigorta edilen meskenin yapı tarzı için yayımlanan “Zorunlu Deprem Sigortası Tarife ve Talimatı” kapsamında belirlenen metrekare bedeli ile aynı meskenin brüt veya yaklaşık yüzölçümünün çarpılması sonucu bulunur. Zorunlu deprem sigortası yapılan bir meskenin azami sigorta bedeli, 2023 yılı için yapı tarzı ayrımı yapılmaksızın en fazla 640.000 TL’dir. Dolayısıyla, zorunlu deprem sigortasına başvuru neticesinde en fazla 640.000 TL ödeme yapılabilir, bu tutarı aşan zararlar için ise diğer sorumlulara gidilebilir.
DASK SİGORTA BEDELİ KONUTUN YENİDEN YAPIM MALİYETİNİ AŞABİLİR Mİ?
DASK eksik ödeme davası açısından bir diğer önemli konu da sigorta bedelinin konutun yeniden yapım maliyetini aşıp aşamayacağıdır. Sigorta bedeli, konutun yeniden yapım maliyetini aşamaz. Aşması durumunda ise sigortanın bu bedeli aşan kısmı geçersiz sayılır. DASK bu durumu sigorta süresi içinde öğrenirse sigorta bedelini indirir ve fazla aldığı primi sigorta ettirene iade eder.
ZORUNLU DEPREM SİGORTASINDA MUAFİYET NASIL HESAPLANIR?
DASK eksik ödeme davası açısından diğer önemli husus ise zorunlu deprem sigortasında muafiyettir. Zorunlu deprem sigortası kapsamında taşınmaza ilişkin her bir hasarda %2 muafiyet uygulanır. Başvuru neticesinde sigorta bedelinden muafiyet bedeli düşülerek ödeme yapılır. Muafiyet açısından, her bir 72 saatlik dönemde meydana gelen hasarlar bir hasar kabul edildiği için 72 saatlik bölümde birden fazla hasar meydana gelse de bir defa muafiyet tenzili yapılır.
DASK EKSİK ÖDEME DAVASI İÇİN GEREKLİ ŞARTLAR
DASK eksik ödeme davası için taşınmaz Doğal Afet Sigortaları Kurumu nezdinde sigortalanmış olmalıdır. Sigortalı olan söz konusu taşınmazın depremde hasarlanması durumunda ise DASK’a başvuru yapılmalı ve başvuru neticesinde DASK tarafından eksik ödeme yapılmalıdır. Söz konusu ödemenin eksik olması durumunda ise hak sahibi tarafından DASK eksik ödeme davası açılmalıdır.
DASK’IN TAM ÖDEME YAPMAMA SEBEBİ
DASK eksik ödeme davası, sigortanın geçerli olduğu dönemde teminat limitinde artış yapılması durumunda DASK’ın artan teminat limitinden mi yoksa poliçede yazan bedelden mi sorumlu olacağına dayanır. DASK’ın savunması ise poliçedeki teminat miktarının DASK’ın sorumluluğunun üst sınırını teşkil ettiği, DASK tarafından herhangi bir ek prim alınmadan ve zeyilname yapılmadan güncel tarife üzerinden sigorta bedeli ödenmesinin zorunlu deprem sigortasının amacı ve işleviyle uyuşmadığı ve sigortalının sebepsiz zenginleşmesine neden olacağına dayanmaktadır.
DASK EKSİK ÖDEME DAVASI YARGITAY KARARI
“Zorunlu Deprem Sigortası Genel Şartlarının B.3-1. maddesinde “Sigorta tazminatının hesabında, tam veya kısmi hasar olmasına bakılmaksızın, rizikonun gerçekleştiği yer ve tarihte, benzer yapı özellikleri göz önünde bulundurularak, binanın piyasa rayiçlerine göre hesaplanan yeniden yapım maliyeti esas alınır” düzenlemesi yapılmış olup bu esaslara göre hesaplama yapmayan ve teknik bilirkişiden alınmayan rapor hükme esas almaya elverişli değildir. Hasar bedelinin belirlenmesinin özel ve teknik bilgiyi gerektirdiği dikkate alınarak inşaat mühendisi bilirkişiden rapor alınmadan hüküm tesisi eksik inceleme niteliğindedir. Bu durumda mahkemece; sigortalı yapıda oluşan hasar bedelinin belirlenmesi için konusunda uzman inşaat mühendisinin de bulunduğu başka bir bilirkişi heyetinden, Zorunlu Deprem Sigortası Genel Şartları’nın B.3-1. maddesindeki düzenleme gereği deprem tarihindeki serbest piyasa rayiçlerine göre davacı tarafın işyerindeki hasarın giderilmesi için gerekli olan yeniden yapım-onarım maliyetinin ne kadar olacağı hususunda denetime elverişli ve gerekçeli bir rapor alınması ve oluşacak sonuca göre karar verilmesi gerekirken eksik incelemeyle yazılı biçimde hüküm tesisi doğru görülmemiştir” (Yargıtay 17. HD. 2019/6191 E., 2020/5166 K., 06.10.2020 T.).
DASK’IN ARTAN TEMİNATTAN SORUMLULUĞU SEBEPSİZ ZENGİNLEŞMEYE YOL AÇAR MI?
DASK, zeyilname yapılmaksızın ve prim arttırılmaksızın tarifede belirlenen yeni teminattan faydalanılmasının sebepsiz zenginleşmeye yol açacağını iddia etmektedir. Ancak tarife değişikliği, inşaat maliyetlerinde enflasyona bağlı olarak meydana gelen artıştan kaynaklanmaktadır. Yeni tarife ile belirlenen yeni değerler, sözleşme başlangıcında var olan aynı metrekare taşınmazın inşaat birim maliyetinden ibarettir. Sigorta ettiren tarife artışa göre tazminat aldığında, sigorta primini ödediği sigorta başlangıcında elde edeceği inşaat metrekare maliyetinin ötesinde bir bedel elde etmemektedir. Dolayısıyla sigorta ettiren yönünden sebepsiz zenginleşmeye yol açacak nitelikte bir ödeme ise söz konusu değildir.
DASK’IN ARTAN TEMİNATTAN SORUMLULUĞU İÇİN EK PRİM ÖDENMELİ MİDİR?
31/12/2016 tarihli ve 29935 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan (3. Mükerrer) Zorunlu Deprem Sigortası Tarife ve Talimat Tebliği (25/11/2022 tarih ve 2024 Sayılı Resmi Gazete ile değiştirilen) sigorta bedelinin tespiti başlıklı 4. maddesinde, betonarme sigorta bedeli hesabına esas metrekare bedeli 3.016,00 TL, diğer yapılar için sigorta bedeli hesabına esas metrekare bedeli 2.080,00 TL olarak belirlenmiştir. İşbu Tebliğin Geçici 1. maddesinde ise bu maddeyi ihdas eden Tebliğin yayımı tarihi öncesinde akdedilen ve teminat başlangıç tarihi 1/1/2020 ve sonrası olan sigorta sözleşmelerinin, herhangi bir ek prim alınmaksızın bu Tebliğ kapsamındaki teminatlara tabi olduğu düzenlenmiştir. Tarife değişikliğine ilişkin bildirimlerde dahi, sigortalıların yeni tarifeden yararlanabilmesi için zeyilname düzenlenmesi ve ek prim ödenmesi gerektiğine ilişkin hiçbir düzenleme bulunmamaktadır. Buradan hareketle, DASK’ın bildirim yükümlülüğü bulunmadığı ve/veya tarife ve talimatta yapılan değişikliklerin Resmi Gazete’de yayımlandığından bahisle ayrıca bildirim yapılmasına gerek olmadığına ilişkin iddiaları yerinde değildir. Böylece, tarife değişikliği açısından DASK’ın yazılı bildirim yükümlülüğünü yerine getirmemesi nedeniyle sigortalı hak kaybına uğramıştır. Dolayısıyla, DASK eksik ödeme davası açısından poliçe üzerinde yazılı bedel yerine riziko tarihinde yürürlükte olan resmi tarifede belirlenen bedel ve ayrıca azami limitlerin dikkate alınması gerekmektedir.
DASK ARTAN TEMİNATTAN SORUMLU MUDUR?
İlgili düzenlemeler ve Yargıtay kararları değerlendirildiğinde, zorunlu deprem sigortası sigorta bedeli, poliçe tanzim tarihine göre değil, riziko tarihinde Zorunlu Deprem Sigortası Tarife ve Talimatında yapılan değişikliklere göre belirlenmelidir. Zira poliçe başlangıcında belirlenen tutarın poliçe bitimine kadar geçerli olacağına ilişkin mevzuatta aksine bir hüküm bulunmamaktadır. Bu sebeple DASK eksik ödeme davası açılması durumunda eksik ödenen tutarlar tazmin edilebilir.
DASK EKSİK ÖDEME DAVASI ÖRNEK HESAPLAMA
2023 yılında gerçekleşen depremler açısından açılacak DASK eksik ödeme davası bakımından örnek bir hesaplama yapıldığında, betonarme sigorta bedeli hesabına esas metrekare bedeli 3.016,00 TL, diğer yapılar için sigorta bedeli hesabına esas metrekare bedeli 2.080,00 TL olarak esas alınmalıdır. Muafiyet uygulaması açısından ise her bir 72 saatlik dönemde gerçekleşen depremler tek bir riziko olarak kabul edildiğinden 06.02.2023 tarihli depremler bakımından yalnızca bir muafiyet tenzili gerekmektedir. İlgili taşınmazın 120 m² olduğu değerlendirildiğinde, 120 ile 3.016’nın çarpımı neticesinde sigorta bedeli 361.920 TL olarak hesap edilecektir. Sigorta bedelinin %2 si oranında muafiyet tenzili uygulandığında ise 354.681,60 TL tazminat bedeli hesap edilecektir. DASK tarafından daha önce 175.000 TL tazminat ödendiği varsayıldığında ise 354.681,60 TL’den 175.000,00 TL çıkarılarak 179.681,60 TL bakiye tazminat tutarı hesap edilecektir. Dolayısıyla DASK eksik ödeme davası neticesinde bakiye 179.681,60 TL’nin ödenmesi gerekecektir.
DASK EKSİK ÖDEME DAVASI NEREDE AÇILABİLİR?
DASK eksik ödeme davası, DASK’ın bulunduğu veya rizikonun gerçekleştiği yerde ticaret davalarına bakmakla görevli mahkemede açılabilir. Ayrıca, zorunlu deprem sigortasına başvuru neticesinde sorumluluğun yerine getirilmemesi durumunda Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvurulabilir.
ZORUNLU DEPREM SİGORTASINDA ZAMANAŞIMI
Zorunlu deprem sigorta sözleşmesinden doğan bütün talepler, sözleşmenin sona ermesinden itibaren iki yılda zamanaşımına uğrar.
DASK EKSİK ÖDEME DAVASI NE KADAR SÜRER?
DASK eksik ödeme davası açısından Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvuru yapılması durumunda yargılama yaklaşık 1 yıl içerisinde sonuçlanmaktadır.
Benzer yazılara ilişkin bkz.
https://hkavukatlik.com/depremzedelere-aylik-baglanmasi/
https://hkavukatlik.com/depremde-kaybolanlarin-hukuki-durumu/
https://hkavukatlik.com/zorunlu-deprem-sigortasina-basvuru/