Çocuk iş kazası, son zamanlarda sıklıkla karşılaşılan bir durumdur. Zira günümüzde çocuk işçi ve çocuk işçilerin geçirdiği iş kazaları sayısı azımsanmayacak derece artmıştır. Çocuk iş kazası meydana geldiğinde nasıl bir yol izlenmesi gerektiği ve çocuğun hangi düzenlemeler kapsamında korunacağı oldukça merak edilmektedir. Bu sebeple çocuk iş kazası konusu ayrıntılı bir şekilde incelenmelidir.
ÇOCUK İŞÇİ NEDİR? GENÇ İŞÇİ NEDİR?
4857 sayılı İş Kanunu ve Çocuk ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik (Yönetmelik)’te çocuk işçilerle alakalı düzenlemelere yer verilmiştir. Yönetmelik’te, 18 yaşın altında kalan her kişi çocuk olarak nitelendirilmemiş ve yaş gruplarına ayrılmıştır. Yönetmelik md. 4’te 14 yaşını bitirmiş, 15 yaşını doldurmamış ve ilköğretimini tamamlamış kişiler çocuk işçi, 15 yaşını tamamlamış, ancak 18 yaşını tamamlamamış kişiler ise genç işçi olarak değerlendirilmiştir. 14 yaşın altında kalan küçükler için ise herhangi bir düzenlemeye yer vermemiştir. Dolayısıyla çocuk işçilerin iş kazası geçirmesi durumunda çocuk iş kazası ve genç iş kazası açısından hukuki yollara başvurulmalıdır.
ÇOCUKLAR NERELERDE ÇALIŞABİLİR?
Yönetmelik’te henüz 18 yaşını tamamlamamış çocukların çalışabilecekleri işlere dair sınırlamalar getirilmiştir. Çocuk ve genç işçilerin çalışabileceği işler Yönetmelik Ek-1, 2 ve 3’te sayılmıştır. Bu kapsamda çocuğun ve gencin işe yerleştirilmesi ve çalışması sürecinde güvenliği, sağlığı, bedensel, zihinsel, ahlaki ve psikososyal gelişimi, kişisel yatkınlık ve yeteneklerinin dikkate alınacağı belirtilmiştir. Ayrıca çocuk ve genç işçilerden okula devam edenlerin okula devamları ile okuldaki başarılarına engel olmayacak, meslek seçimi için yapılacak hazırlıklara ya da Millî Eğitim Bakanlığı tarafından yeterliliği kabul edilen mesleki eğitime katılmasına engel olmayacak işlerde çalışabileceği ifade edilmiştir. Çocuklar, söz konusu yönetmeliğe uygun bir şekilde çalışmasalar da iş kazası geçirmeleri durumunda çocuk iş kazası açısından hukuki yollara başvurabilirler.
MESLEKİ EĞİTİM GÖREN ÖĞRENCİLER NERELERDE ÇALIŞABİLİR?
Mesleki ve teknik eğitim okul ve kurum öğrencilerine verilecek işletmede mesleki eğitim, staj ve çıraklık eğitimleri ile uygulama alanına alınacak veya çıkarılacak işler ve yerler özel olarak belirlenmelidir. Bu hususta belirleme yetkisi Millî Eğitim Bakanlığı’na aittir. Çocuk işçi Millî Eğitim Bakanlığı tarafından yapılan belirlemeye uygun çalışırken iş kazası geçirirse çocuk iş kazası açısından hukuki yollara başvurabilirler.
ÇOCUK İŞÇİLERİN ÇALIŞMA SÜRELERİ
İş hayatında yer alan çocuk ve genç işçiler için Yönetmelik’te çalışma ve ara dinlenme süreleri düzenlenmiştir. İlgili yönetmeliğe göre temel eğitimini tamamlamış ve okula gitmeyen çocukların çalışma saatleri günde yedi ve haftada otuz beş saatten fazla olamaz. Ancak, 15 yaşını tamamlamış çocuklar için bu süre günde sekiz ve haftada kırk saate kadar arttırılabilir. Çocuk ve genç işçilerin günlük çalışma süreleri, yirmi dört saatlik zaman diliminde, kesintisiz on dört saat dinlenme süresi dikkate alınarak uygulanır. Okula devam eden çocukların eğitim dönemindeki çalışma süreleri eğitim saatleri dışında olmak üzere en fazla günde iki saat ve haftada on saat olabilir. Okulun kapalı olduğu dönemlerde çalışma süreleri günde yedi ve haftada otuz beş saati aşamaz. İki saatten fazla dört saatten az süren işler de otuz dakika, dört saatten yedi buçuk saate kadar olan işlerde çalışma süresinin ortasında bir saat olmak üzere ara dinlenmesi verilmesi zorunludur. Çocuklar, söz konusu yönetmelikte belirtilen çalışma sürelerinin dışında iş kazası geçirmiş olsalar da çocuk iş kazası açısından hukuki yollara başvurabilirler.
ÇOCUĞUN YILLIK ÜCRETLİ İZİN HAKKI
Çocuk ve genç işçilerin iş hayatında sahip oldukları haklardan biri de yıllık ücretli izin hakkıdır. Çocuk ve genç işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi 20 günden az olamaz. Yıllık ücretli iznin kesintisiz kullandırılması esastır. Ancak, yararına olduğu durumlarda çocuk ve genç işçinin isteği üzerine en fazla ikiye bölünerek kullandırılabilir. Okula veya eğitime devam eden çocuk ve genç işçilere yıllık ücretli izinleri okulların tatil olduğu, kursa ve diğer eğitim programlarına devam edilmediği dönemlerde verilir. Çocuk, yıllık ücretli iznini kullanırken kaza geçirirse bu kaza iş kazası olarak değerlendirilemeyeceği için çocuk iş kazası açısından hukuki yollara başvurulamaz.
ÇOCUK VE GENÇ İŞÇİ ÇALIŞTIRAMAYACAK İŞVERENLER
Yönetmelik’te çocuk ve genç işçileri korumak adına yanlarında çocuk ve genç işçi çalıştıramayacak işverenler de düzenlenmiştir. Buna göre çocuklara karşı işlenmiş suçlardan ve yüz kızartıcı suçlardan hüküm giymiş olan işveren veya işveren vekilleri yanlarında çocuk ve genç işçi çalıştıramazlar. Söz konusu kişiler Yönetmeliğe aykırı olarak yanlarında çocuk çalıştırırlar ve çocuk iş kazasına maruz kalırsa çocuk iş kazası açısından hukuki yollara başvurabilirler.
ÇOCUK İŞÇİNİN SÖZLEŞMESİ VE İŞVERENİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ
İşveren, çocuk ve genç işçinin velisi veya vasisine, çocuk ve genç işçinin çalıştırılacağı iş, karşılaşabileceği riskler ve alınan önlemler hakkında bilgi verir. İşveren okula devam eden çocuk ve genç işçiden çalıştırmaya başlamadan önce, öğrenci olduğuna dair belge ister ve bu belgeyi özlük dosyasında muhafaza eder. İşveren çocuk ve genç işçinin velisi veya vasisi ile yazılı iş sözleşmesi yapmak zorundadır. Çocuğun velisi veya vasisi ile yapılan yazılı iş sözleşmesinde iş kazasından sorumluluk doğmayacağı belirtilse de çocuk iş kazası açısından hukuki yollara başvurabilirler.
ÇOCUK İŞÇİYE VERİLMESİ GEREKEN EĞİTİMLER
Yönetmelik ile yanında çocuk ve genç işçi çalıştıracak işverenler için belli yükümlülükler getirmiştir. İşveren, çocuk ve genç işçilere, çalıştırmaya başlamadan önce işyerindeki riskler, işe uyum ve kanuni hakları ile işin niteliğine göre gerekli iş başı eğitimlerini vermelidir. İşveren, çocuk ve genç işçi işe başlamadan önce veya çalışma esnasında, çalışma koşullarında değişiklik olması halinde işyeri ve işin yapıldığı yerin uygunluğu ve tanzimini, kullanılan iş ekipmanlarının şeklini, sırasını ve bunların kullanılış biçimlerini, iş organizasyonlarını, çocuk ve genç işçilere verilen eğitimin ve talimatların düzeyini göz önünde bulundurmalıdır. Çocuk ve genç işçilerin fiziki veya zihinsel gelişmeleri ile güvenlikleri yönünden risk tespit edilmesi halinde en kısa sürede gerekli tıbbi kontroller yapılmalıdır. Gerekli eğitimlerin verilmemesi, çocuk iş kazası açısından işvenin sorumluluğuna neden olacaktır.
ÇOCUK İŞÇİ DEVLETİN YÜKÜMLÜLÜĞÜ
Yönetmelik ile çalışan çocuk ve genç işçi bakımından işverenin yanı sıra devlete de yükümlülükler getirilmiştir. Bakanlık çalışan çocuk ve gençlerle ilgili konularda ailelerin, işçi ve işveren sendikalarının, meslek kuruluşlarının, işverenlerin, toplum ve bireylerin duyarlılaştırılması ve bilgilendirilmesi amacıyla seminer, toplantı, konferans, sempozyum ve benzeri eğitim programları düzenler. Bu amaçla kitap, broşür, dergi yayınlar ve eğitim materyali hazırlar. Çalışan çocuk ve gençlere yönelik olarak çalışma ilişkileri, iş sağlığı ve güvenliği, yasal hakları ve benzeri konularda eğitim seminerleri düzenler ve çalışan çocuk ve gençlerin bu programlara katılımının sağlanması için gerekli tedbirleri alır. Çocuk ve genç çalıştırılan işyerlerinde ve işlerde, kontrol ve denetim yetkisi bulunan kurum ve kuruluşlarda konu ile ilgili çalışanlara bu konudaki mevcut yasal düzenlemeler ve bunların uygulanması ile gerekli diğer hususlarda eğitim semineri verir. Devletin söz konusu yükümlülüklerini yerine getirmesi durumunda çocuk iş kazası sayısı azalacaktır.
ÇOCUK İŞÇİ DEVLETİN İNCELEME VE ARAŞTIRMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ
Yönetmelik ile devlete yüklenen bir diğer yükümlülük inceleme ve araştırma yükümlülüğüdür. Bakanlık, çocuk çalıştırılan işyerlerinde ve işlerde, çocuk ve genç işçilerin sağlık durumları, fiziksel, zihinsel, sosyal ve mesleki gelişimleri, iş sağlığı ve güvenliği koşulları ve çalışma ilişkileri konularında inceleme ve araştırmalar yapar. İnceleme ve araştırmalar ile elde edilen bulguları, sorunları ve çözüm yollarını içeren bilgileri yayınlar. Söz konusu inceleme ve araştırma yükümlülüğünün tam olarak yerine getirilmesi çocuk iş kazası sayısı azalması açısından önemlidir.
ÇOCUK İŞ KAZASI İŞVERENİN SORUMLULUĞU
Kendisiyle iş sözleşmesi yapılması bakımından bir engel bulunmayan ve 18 yaşından küçük olan çocuklar veya gençler 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu kapsamında sigortalı sayılırlar. Çocuk iş kazası gerçekleşmesi durumunda işverenin sorumluluğu doğar.
ÇOCUK İŞ KAZASINDA MANEVİ TAZMİNAT
Türk Borçlar Kanunu (TBK) md. 56’da hâkimin, bir kimsenin bedensel bütünlüğünün zedelenmesi durumunda, olayın özelliklerini göz önünde tutarak, zarar görene uygun bir miktar paranın manevi tazminat ödenmesine karar verebileceği düzenlenmiştir. Bu sebeple çocuk iş kazası gerçekleşmesi durumunda işverenin manevi tazminat ödeme sorumluluğu doğar.
ÇOCUK İŞÇİNİN YAKINLARINA MANEVİ TAZMİNAT
TBK md. 56/2 gereğince ağır bedensel zarar veya ölüm hâlinde, zarar görenin veya ölenin yakınları lehine de iş kazasında manevi tazminat olarak uygun bir miktar paranın ödenmesine karar verilebilir. Bu sebeple çocuk iş kazasında söz konusu şartların gerçekleşmesi durumunda işverenin zarar görenin veya ölenin yakınları lehine de manevi tazminat ödeme sorumluluğu doğar.
“Borçlar Kanunu’nun 47.maddesine (TBK md. 56) göre manevi tazminat isteme hakkı doğrudan doğruya bedensel zarara uğrayan kişiye ait ve yansıma yoluyla manevi tazminat istenemez ise de bedensel zarar kavramına sadece maddi sağlık bütünlüğünün değil ruhsal bütünlüğünde dahil olmasına, bir kişinin bedensel zarara uğraması, durumunda, olayın kendisine özgü ağırlığının ve özelliğinin manevi tazminata hükmedilmesini zorunlu kılan olguları kanıtlaması durumunda, haksız eylem ile zarar arasında uygun illiyet bağı mevcut olduğundan, yansıma yoluyla değil, doğrudan zarara uğrama söz konusu olup, yaralanan kişinin yakınlarının da zarar gördüğünün kabulü gerekmektedir.” (YARGITAY 11. HD. 2006/4787 E., 2006/7723 K., 29.06.2006 T.).
ÇOCUK İŞ KAZASINDA MANEVİ TAZMİNAT ŞARTLARI
Çocuk iş kazasında manevi tazminat için iş kazasının gerçekleşmesinde işveren kusurlu olmalıdır. Bunun yanında iş kazasının gerçekleşmesinde işverenin kusuru bulunmasa da bazı özel hallerde işveren tazminat ödemek zorunda kalır. Ayrıca, işçi veya yakınları manevi olarak zarar görmeli ve bu zarar ile iş kazası arasında illiyet bağı bulunmalıdır. Dolayısıyla, çocuk iş kazasında manevi tazminatı açısından tarafların olaydaki kusur oranları, somut olayın özellikleri, tarafların mali durumları, meydana gelen zararın büyüklüğü (ölüm, ağır yaralanma veya yaralanma), olay tarihinde paranın satın alma gücü ve caydırıcılık gibi unsurlar dikkate alınarak iş kazasında manevi tazminata karar verilir.
ÇOCUK İŞÇİ ÇALIŞMA ŞARTLARI
Çocuk işçi çalışma şartları hususunda yukarıdaki yazıda ayrıntılı değerlendirme yapılmıştır.
ÇOCUK İŞÇİ ÇALIŞTIRMA
Çocuk işçi çalıştırma hususunda yukarıdaki yazıda ayrıntılı değerlendirme yapılmıştır.
İŞ KAZASI ÇOCUK İŞÇİ
İş kazası çocuk işçi hususunda yukarıdaki yazıda ayrıntılı değerlendirme yapılmıştır.
ÇOCUK İŞÇİ ÇALIŞTIRMA CEZASI 2023
Çocuk işçi çalıştırma cezası 2023 hususunda yukarıdaki yazıda ayrıntılı değerlendirme yapılmıştır.
SGK İŞ KAZASI BİLDİRİMİ AVUKATI
SGK iş kazası bildirimi avukatı hususunda yukarıdaki yazıda ayrıntılı değerlendirme yapılmıştır.
İŞ KAZASI BİLDİRMEME CEZASI
İş kazası bildirmeme cezası hususunda yukarıdaki yazıda ayrıntılı değerlendirme yapılmıştır.
İŞ KAZASI ANKARA AVUKATI
İş kazası Ankara avukatı hususunda yukarıdaki yazıda ayrıntılı değerlendirme yapılmıştır.
İŞ KAZASI ADLİ RAPORU NASIL ALINIR
İş kazası adli rapor nasıl alınır hususunda yukarıdaki yazıda ayrıntılı değerlendirme yapılmıştır.
TC KİMLİK İLE İŞ KAZASI SORGULAMA
TC kimlik ile iş kazası sorgulama hususunda yukarıdaki yazıda ayrıntılı değerlendirme yapılmıştır.
İŞ KAZASI AVUKAT ÜCRETLERİ
İş kazası avukatlık ücretleri hususunda yukarıdaki yazıda ayrıntılı değerlendirme yapılmıştır.
İŞ KAZASI ARABULUCULUKTA ANLAŞMA
İş kazası arabuluculuk anlaşma hususunda yukarıdaki yazıda ayrıntılı değerlendirme yapılmıştır.
ÇALIŞANIN İŞ KAZASI NEREYE BİLDİRİLİR?
Çalışan iş kazası nereye bildirilir hususunda yukarıdaki yazıda ayrıntılı değerlendirme yapılmıştır.
İŞ KAZASI SONUCU ÇIKARILMA
İş kazası sonucu çıkarılma hususunda yukarıdaki yazıda ayrıntılı değerlendirme yapılmıştır.
İŞ KAZASI İŞÇİ ÇIKARILMA
İş kazası işçi çıkarılma hususunda yukarıdaki yazıda ayrıntılı değerlendirme yapılmıştır.
İŞ KAZASI İZNİ
İş kazası izni hususunda yukarıdaki yazıda ayrıntılı değerlendirme yapılmıştır.
SİGORTASIZ İŞ KAZASI
Sigortasız iş kazası hususunda yukarıdaki yazıda ayrıntılı değerlendirme yapılmıştır.
SÖZLEŞMELİ İŞ KAZASI
Sözleşmeli iş kazası hususunda yukarıdaki yazıda ayrıntılı değerlendirme yapılmıştır.
YURT DIŞI İŞ KAZASI
Yurt dışı iş kazası hususunda yukarıdaki yazıda ayrıntılı değerlendirme yapılmıştır.
İlgili yazılarımız;
https://hkavukatlik.com/kalp-krizi-sonucu-is-kazasi/
https://hkavukatlik.com/is-kazasinda-manevi-tazminat/
https://hkavukatlik.com/is-kazasinda-illiyet-bagi/
https://hkavukatlik.com/gebelik-sebebiyle-is-sozlesmesinin-feshi/