Almanya sigorta girişinin sigorta başlangıcına etkisi, özellikle EYT düzenlemesinden sonra oldukça merak edilmektedir. Almanya sigorta girişinin sigorta başlangıcına etkisi özellikle iki açıdan önemlidir. Bunlar, Almanya ilk sigortalılık başlangıç tarihinin Türkiye’de işe başlangıç tarihi olarak dikkate alınıp alınamayacağı ve yurt dışında geçen çalışmaların Türkiye’de sigortalılık başlangıç tarihi sayılabilmesi için sigortalılık sürelerinin borçlanılmasının gerekip gerekmediğidir. Alman rant sigortasına girişlerin Türk sigortasına giriş tarihi olarak kabul edilip edilmeyeceği ve bunun için sigortalılık sürelerinin borçlanılmasının gerekip gerekmediği hususu Almanya sigorta girişinin sigorta başlangıcına etkisi başlıklı yazımızda ayrıntılı bir şekilde incelenecektir.
YURT DIŞINDA BULUNAN TÜRKLERİN SOSYAL GÜVENLİK HAKLARI
Almanya sigorta girişinin sigorta başlangıcına etkisi bakımından temel düzenlemelerden biri, 22/5/1985 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 3201 sayılı Yurt Dışında Bulunan Türk Vatandaşlarının Yurt Dışında Geçen Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bakımından Değerlendirilmesi Hakkında Kanun’dur. İlgili Kanun’un 1. maddesinde Kanun’un amaç ve kapsamına yer verilmiştir. Burada, Türk vatandaşları ile doğumla Türk vatandaşı olup da çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybedenlerin on sekiz yaşını doldurduktan sonra Türk vatandaşı olarak yurt dışında geçen ve belgelendirilen sigortalılık süreleri ve bu süreleri arasında veya sonunda her birinde bir yıla kadar olan işsizlik süreleri ile yurt dışında ev kadını olarak geçen sürelerinin, bu Kanun’da belirtilen sosyal güvenlik kuruluşlarına prim ödenmemiş olması ve istekleri hâlinde, bu Kanun hükümlerine göre sosyal güvenlikleri bakımından değerlendirileceği ifade edilmiştir.
YURT DIŞINDAKİ TÜRKLERİN SİGORTA BAŞLANGIÇLARI VE SİGORTA SÜRELERİ
Yurt dışındaki Türklerin yurt dışında geçen sürelerinin tespiti, sigorta başlangıçları ve sürelerin değerlendirilmesi 3201 sayılı Kanun’un 5. maddesinde düzenlenmiştir. İlgili maddenin ikinci fıkrasında, sosyal güvenlik kanunlarına tabi hizmetleri olanların, borçlandıkları gün sayısının, prim ödeme gün sayıları ile ilgili hizmetlerine katılacağı ve sigortalılığın başlangıç tarihinden önceki süreler borçlanılmış ise sigortalılığın başlangıç tarihinin, borçlanılan gün sayısı kadar geriye götürüleceği kabul edilmiştir. İlgili maddenin beşinci fıkrasında ise sosyal güvenlik sözleşmesi yapılmış ülkelerdeki hizmetlerini, bu Kanun’a göre borçlananların, sözleşme yapılan ülkede ilk defa çalışmaya başladıkları tarihin, ilk işe giriş tarihi olarak dikkate alınmayacağı, ancak, uluslararası sosyal güvenlik sözleşmelerinde Türk sigortasına girişinden önce âkit ülke sigortasına girdiği tarihin Türk sigortasına girdiği tarih olarak kabul edileceğine ilişkin özel hüküm bulunan ülkelerdeki sigortalılık sürelerini borçlananların âkit ülkede ilk defa çalışmaya başladıkları tarihin, ilk işe giriş tarihi olarak kabul edileceği belirtilmiştir. Dolayısıyla, ülkeler arasında anlaşma bulunsa da yurt dışında geçen çalışmaların Türkiye’de sigortalılık başlangıç tarihi sayılabilmesi için sigortalılık sürelerinin borçlanılması gerektiği kabul edilmiştir. Bu düzenleme, Almanya sigorta girişinin sigorta başlangıcına etkisi açısından özellik göstermektedir.
YURT DIŞINDA ÇALIŞILAN SÜRELERİN HİZMETTEN SAYDIRILMASI YOLLARI
Mevcut sosyal güvenlik sistemimizde yurt dışında bulunan Türklerin yurt dışında geçen sürelerinin sosyal güvenlikleri bakımından değerlendirilmesi temelde iki yolla sağlanır. Bunlardan ilkinde, 3201 sayılı Kanun kapsamında yurt dışında geçmiş sürelerin borçlanılması suretiyle Türk sigortasında geçmiş bir hizmet olarak değerlendirilmekte ve ilgililere tamamen Türk mevzuatına göre aylık bağlanmaktadır. İkincisinde ise akit ülkelerde geçmiş sigortalı sürelerikili sosyal güvenlik sözleşmesi kapsamında birleştirilmekte ve hak kazanılması halinde talepte bulunulan ülke mevzuatı kapsamında ilgililere bağlanan kısmi sözleşme aylıkları akit ülkelerde geçen sigortalı sürelerle orantılı olarak akit ülkeler tarafından ödenmektedir.
ALMANYA SİGORTA GİRİŞİ İÇİN BORÇLANMA YAPILMASI GEREKİYOR MU?
Almanya sigorta girişinin sigorta başlangıcına etkisi bakımından Sosyal Güvenlik Kurumu, hak sahibinin borçlanma talebinde bulunmasını aramaktadır. Nitekim SGK, Türk sigortasına girişten önce akit ülke sigortasına girilen tarihin Türk sigortasına girilen tarih olarak kabul edilebilmesi için sözleşmede bu konuda özel hüküm bulunan ülkelerde geçen sürelerden en az bir günlük sürenin 3201 sayılı Kanuna göre borçlanılmış olması gerektiğini savunmaktadır. Böylece SGK, 3201 sayılı Kanun’un 5. maddedeki “…sigortalılık sürelerini borçlananların…” ibaresine atıfta bulunarak Alman sigortasına giriş tarihinin Türk sigortasına giriş tarihi olarak kabul edilebilmesinin sigortalılık süresinin borçlanılması şartına bağlı olduğunu değerlendirmektedir.
TÜRKİYE İLE ALMANYA ARASINDAKİ SOSYAL GÜVENLİK SÖZLEŞMESİ
Almanya sigorta girişinin sigorta başlangıcına etkisi bakımından temel düzenlemelerden bir diğeri ise 10/4/1965 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanarak 1/11/1965 tarihi itibarıyla yürürlüğe giren Türkiye Cumhuriyeti İle Almanya Federal Cumhuriyeti Arasında Sosyal Güvenlik Hakkında Sözleşme’dir. İlgili sözleşmenin 29. maddesinin 4. fıkrasında, bir kimsenin Türk sigortasına girişten önce bir Alman rant sigortasına girmiş bulunması halinde Alman rant sigortasına girişinin, Türk sigortasına giriş olarak kabul edileceği kabul edilmiştir. Sözleşmede söz konusu düzenlemenin uygulanmasına yönelik olarak herhangi bir sınırlamaya ya da istisnaya ise yer verilmemiştir.
ALMANYA SİGORTA GİRİŞİNİN SİGORTA BAŞLANGICI OLARAK KABULÜ İÇİN BORÇLANMAYA GEREK VAR MIDIR?
ALMANYA SİGORTA GİRİŞİNİN SİGORTA BAŞLANGICI OLARAK KABULÜ ANAYASA DÜZENLEMESİ
Almanya sigorta girişinin sigorta başlangıcına etkisi açısından yurt dışındaki sigortalılık başlangıcının Türk sigortasına giriş olarak kabul edilip edilmeyeceğine yönelik olarak bir tarafta iç hukuk alanında kabul edilen bir yasa, diğer tarafta uluslararası sözleşmede yer alan farklı bir düzenleme bulunmaktadır. Hangi kuralın uygulanması gerektiği ise normlar hiyerarşisi ilkeleri çerçevesinde ortaya konulmalıdır. Anayasa’nın 90. maddesinde 2004 yılında yapılan değişiklik ile usulüne göre yürürlüğe konulmuş milletlerarası antlaşmaların kanun hükmünde olduğu, bunlar hakkında Anayasaya aykırılık iddiası ile Anayasa Mahkemesi’ne başvuru yapılamayacağı, uluslararası temel hak ve özgürlüklere ilişkin sözleşme hükümlerinin iç hukuk hükümleri ile çatışması halinde sözleşmenin esas alınacağı kabul edilmiştir. Nitekim sosyal güvenlik hakkının temel hak ve özgürlükler kapsamında bulunduğu gerek Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi tarafından gerekse ulusal yargı organları tarafından kabul edilmektedir. Bu durumda temel hak ve özgürlüklere ilişkin uluslararası sözleşmenin bir kuralına uygulama açısından yasal bir güç tanımak hatta iç hukuk hükümleriyle çatışması halinde sözleşme hükümlerine üstünlük tanımak Anayasal zorunluluktur.
ALMANYA SİGORTA GİRİŞİNİN SİGORTA BAŞLANGICI OLARAK KABULÜ YARGITAY GÖRÜŞÜ
Almanya sigorta girişinin sigorta başlangıcına etkisi bakımından Yargıtay Hukuk Genel Kurulu ise yurt dışında geçen çalışmaların Türkiye’de sigortalılık başlangıç tarihi olarak kabul edilebilmesi için 3201 sayılı Kanun’a göre borçlanmanın yapılması gerekip gerekmediği hususunu 6/4/2016 tarihli ve E.2014/10-454, K.2016/481 ile 18/01/2017 tarihli ve 2014/2380 E., 2017/26 K. sayılı kararlarında değerlendirmiştir. İlgili kararlarda, sigortalılık süresinin başlangıcı kavramı; 3201 sayılı Kanun, Türk-Alman sosyal güvenlik sözleşmesi ve Anayasa’nın 90 ıncı maddesi çerçevesinde tartışılmıştır. Bunun neticesinde Türkiye Cumhuriyeti ile Almanya Federal Cumhuriyeti arasında imzalanan Sosyal Güvenlik Sözleşmesi md. 29/4’te yer alan “bir kimsenin Türk sigortasına girişinden önce bir Alman rant sigortasına girmiş olması halinde, Alman rant sigortasına girişi, Türk sigortasına giriş olarak kabul edilir.” düzenlemesinden hareketle Alman rant sigortasına giriş tarihinin Türkiye’deki sigortalılığın başlangıcı olarak kabul edilebilmesi için borçlanma işleminin yapılmasına gerek olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
“Bu açıklamalar ışığında somut olay değerlendirildiğinde, Türkiye Cumhuriyeti ile Almanya Federal Cumhuriyeti arasında imzalanan Sosyal Güvenlik Sözleşmesinin 29/4. fıkrasında yer alan “bir kimsenin Türk sigortasına girişinden önce bir Alman rant sigortasına girmiş̧ olması halinde, Alman rant sigortasına girişi, Türk sigortasına giriş̧ olarak kabul edilir.” düzenlemesi sebebiyle davacının Alman Rant Sigortasına giriş̧ tarihinin Türkiye’deki sigortalılığın başlangıcı olarak kabul edilebilmesi için borçlanma işleminin yapılmasına gerek olmadığının kabulü̈ gerekir. Hukuk Genel Kurulundaki görüşmeler sırasında bir kısım üyelerce; Alman Rant Sigortasına giriş̧ tarihinin Türk sigorta başlangıcı olarak kabulünün özünde söz konusu tarih itibariyle bir gün çalışıldığının kabulü̈ anlamını da taşıdığını, bu sebeple Türk Sigorta başlangıcı olarak kabul edilen tarihe dair sürenin fiilen borçlanılmış̧ ve Türk sosyal güvenliği bakımından değerlendirilebilir hale getirilmiş̧ olmasını aramanın yerinde olacağı, nitekim, 10.9.2014 tarihinde yürürlüğe giren 6552 Sayılı Kanun’un 29. maddesiyle 3201 Sayılı Kanun’un 5/5. maddesine eklenen “ancak, uluslararası sosyal güvenlik sözleşmelerinde Türk sigortasına girişinden önce âkit ülke sigortasına girdiği tarihin Türk sigortasına girdiği tarih olarak kabul edileceğine dair özel hüküm bulunan ülkelerdeki sigortalılık sürelerini borçlananların âkit ülkede ilk defa çalışmaya başladıkları tarih, ilk işe giriş̧ tarihi olarak kabul edilir.” ek cümlesi ile de yurt dışında geçen çalışmaların Türkiye’de sigortalılık başlangıç̧ tarihi sayılabilmesi için sigortalılık sürelerinin borçlanılması gerektiğinin kabul edildiği, bu sebeple direnme kararının bozulması gerektiği görüşü dile getirilmiş̧ ise de, bu görüş̧, yukarda belirtilen sebeplerle çoğunluk tarafından benimsenmemiştir.
O halde, yerel mahkemenin davacının Alman Rant Sigortasına giriş̧ tarihinin Türkiye’deki sigortalılığının başlangıcı olarak kabul edilebilmesi için borçlanma işleminin yapılmasına gerek olmadığına yönelik direnmesi yerinde olup, bu yöne dair direnme kararı onanmalıdır.” (Yargıtay HGK. 2024/10-454 E., 2016/481 K., 06.04.2016 T.).
ALMANYA SİGORTA GİRİŞİNİN SİGORTA BAŞLANGICINA ETKİSİ
Tüm bunlar değerlendirildiğinde, Almanya sigorta girişinin sigorta başlangıcına etkisi açısından Anayasanın 90. maddesinin temel haklar ve özgürlükler alanındaki uluslararası sözleşme hükümlerine tanıdığı üstünlükten ve aynı temelde Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun kararından hareketle, Alman rant sigortasına giriş tarihinin Türkiye’deki sigortalılığın başlangıcı olarak kabul edilebilmesi için borçlanma işlemi yapılmasına gerek olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Aksi yönde bir uygulama ise 3201 sayılı Kanun’dan önce yürürlüğe konulmuş ve Anayasa’nın 90. maddesi bağlamında uygulanma önceliği bulunan uluslararası sözleşme hükümlerinin göz ardı edilmesi anlamına gelecektir.
YURT DIŞINDA SÜRELERİN HİZMETTEN SAYILMASI SIKÇA SORULAN SORULULAR
ALMANYA SİGORTA GİRİŞİ: SİGORTA BAŞLANGICI NASIL BELİRLENİR?
Almanya sigorta girişi: Sigorta başlangıcı nasıl etkilenir? hususunda yukarıda ayrıntılı bilgi verilmiştir.
SİGORTA GİRİŞİ VE SİGORTA BAŞLANGICI: ALMANYA SÜREÇLER
Sigorta girişi ve sigorta başlangıcı: Almanya süreçler hususunda yukarıda ayrıntılı bilgi verilmiştir.
ALMANYA SİGORTA BAŞLANGICI: SİGORTA GİRİŞİNİN ÖNEMİ
Almanya sigorta başlangıcı: Sigorta girişinin önemi hususunda yukarıda ayrıntılı bilgi verilmiştir.
SİGORTA GİRİŞİ ALMANYA’DA NASIL YAPILIR? SİGORTA BAŞLANGICINA ETKİLERİ
Sigorta girişi Almanya’da nasıl yapılır? Sigorta başlangıcına etkileri hususunda yukarıda ayrıntılı bilgi verilmiştir.
ALMANYA SİGORTA GİRİŞİ: SİGORTA BAŞLANGICI İÇİN BİLMENİZ GEREKENLER
Almanya sigorta girişi: Sigorta başlangıcı için bilmeniz gerekenler hususunda yukarıda ayrıntılı bilgi verilmiştir.
ALMANYA’DA SİGORTA BAŞLANGICI VE SİGORTA GİRİŞİ ARASINDAKİ İLİŞKİ
Almanya’da sigorta başlangıcı ve sigorta girişi arasındaki ilişki hususunda yukarıda ayrıntılı bilgi verilmiştir.
SİGORTA GİRİŞİ ALMANYA’DA NE ZAMAN YAPILMALI? SİGORTA BAŞLANGICI ÜZERİNDEKİ ETKİSİ
Sigorta girişi Almanya’da ne zaman yapılmalı? Sigorta başlangıcı üzerindeki etkisi hususunda yukarıda ayrıntılı bilgi verilmiştir.
ALMANYA’DA SİGORTA BAŞLANGICINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER: SİGORTA GİRİŞİ
Almanya’da sigorta başlangıcını etkileyen faktörler: Sigorta girişi hususunda yukarıda ayrıntılı bilgi verilmiştir.
SİGORTA BAŞLANGICI ALMANYA’DA NASIL BELİRLENİR? SİGORTA GİRİŞİNİN ROLÜ
Sigorta başlangıcı Almanya’da nasıl belirlenir? Sigorta girişinin rolü hususunda yukarıda ayrıntılı bilgi verilmiştir.
ALMANYA SİGORTA GİRİŞİ VE BAŞLANGICI: SÜREÇLER VE YASAL GEREKLİLİKLER
Almanya’da sigorta girişi ve başlangıcı: Süreçler ve yasal gereklilikler hususunda yukarıda ayrıntılı bilgi verilmiştir.