Depremde kaybolanların hukuki durumu oldukça merak edilmektedir. Ülkemizde yaşanan büyük çaplı depremler sebebiyle bazı kişiler kaybolmakta ve kendilerinden haber alınamamaktadır. Yaşanan bu durum sebebiyle kaybolan kişilerin geride kalan hak sahipleri bu durumda neler yapabileceklerini merak etmektedirler. Bununla birlikte deprem, sel, taşkın mücbir sebep olarak değerlendirilen durumlardır. Bu durumlara ilişkin hukukun hemen hemen her alanında özel düzenlemeler mevcuttur. Mücbir sebep olarak değerlendirilen durumlar bakımından her olay ayrıca incelenmelidir. H&K AVUKATLIK tarafından hazırlanan “depremde kaybolanların hukuki durumu” başlığına sahip yazımızda deprem sebebiyle kaybolan, cenazesi bulunamayan, öldüğüne kesin gözüyle bakılan kişiler ve bu kişilerin geride kalan eş, çocuk, anne ya da baba gibi hak sahipleri bakımından durumları detaylı bir şekilde incelenecektir.
Aşağıda; depremde kaybolan kişiler, depremde öldüğüne kesin gözle bakılan kişiler, depremde kaybolan kişinin ölmüş sayılması, depremde kaybolan kişinin gaipliği, deprem sebebiyle gaiplik başvurma süresi, deprem sebebiyle gaiplik yetkili mahkeme, deprem sebebiyle gaiplik yargılama usulü, deprem sebebiyle gaiplik isteminin düşmesi, deprem sebebiyle gaiplik kararının etkisi ve deprem sonrası çocuk kaybolması ile ilgili hususlar detaylı bir şekilde açıklanacaktır.
DEPREMDE KAYBOLAN KİŞİLER
Depremde kaybolanların hukuki durumu incelenirken ölümüne kesin gözle bakılan ve ölümüne kesin gözle bakılmayan kişiler bakımından ayrı ayrı inceleme yapılmalıdır. Deprem sebebiyle kaybolan kişiler ile yaşanan deprem felaketi sonrası cenazesi bulunamamış ve kendisinden haber alınmayan depremzedeler kast edilmektedir. Bu kapsamdaki kişilerin öldüğü düşünülüyorsa ölüm karinesi hükümlerine göre değerlendirilir. Bununla birlikte deprem sebebiyle kaybolan ve öldüğüne dair kuvvetli ihtimal bulunduran kişiler ise gaiplik hükümlerine göre değerlendirilecektir. Gaiplik hükümlerine göre değerlendirilen kişiler deprem enkazından kurtulmuş olma ihtimali olan kişilerdir.
DEPREMDE ÖLDÜĞÜNE KESİN GÖZLE BAKILAN KİŞİLER
Depremde öldüğüne kesin gözle bakılan kişiler başlığı ile depremden sonra cenazesine ulaşılamamış ve öldüğü düşünülen kişiler kastedilmektedir. Medeni Kanun m. 32 kapsamında değerlendirilerek somut olayın özelliklerine göre ölümüne kesin gözle bakmayı gerektiren durumlar içerisinde kaybolan kişiler için ölüm karinesi hükümleri uygulanacaktır. Böylece depremde kaybolan kişilerin cenazesi bulunamamış olsa bile bu kişiler gerçekten ölmüş sayılacaktır.
DEPREMDE KAYBOLAN KİŞİNİN ÖLMÜŞ SAYILMASI
Depremde kaybolan ölüm karinesine tabi olan kişiler bakımından cenazesi bulunamasa dahi müracaat edilen yerin mülki idare amirinin emri ile kişinin ölmüş sayılması gündeme gelir. Mülki amir tarafından verilen emir doğrultusunda hazırlanan tutanak ile ölüm nüfus kaydına işlenir. Bu durum Nüfus Hizmetleri Kanunu m. 32’de belirtilmiştir. Ölüm karinesine tabi olduğu düşünülen kişinin alt soyu veya üst soyundan bir kişi veya mirasçısının dilekçe ile belgelendirmesi veya yetkili makamın durumu resmi bir yazı ile nüfus müdürlüğüne bildirmesi gerekir. Depremde kaybolan kişinin alt-üst soyu veya kardeşi yoksa mirasçılarının dilekçe ile durumu belgelendirmesi mümkün olabilir. Ayrıca bu kişiler herhangi bir süre beklemelerine gerek olmaksızın nüfus müdürlüğüne başvuru yapabilir. Nüfus müdürlüğüne yapılacak başvurunun yazılı olması gereklidir.
DEPREMDE KAYBOLAN KİŞİNİN GAİPLİĞİ
Depremde kaybolan kişinin cenazesi bulunamamış ve bununla birlikte deprem enkazından kurtulduğu ya da sağ çıktığı düşünülen kişiler bakımından gaiplik hükümleri incelenmelidir. Türk Medeni Kanunu m.32 ve devam eden hükümlerde düzenlenen gaiplik hükümlerine göre kişinin deprem veya herhangi bir sebeple kuvvetli ihtimalle öldüğü düşülüyorsa hak sahipleri mahkemeye başvurarak bu kişinin gaipliğine karar verilmesini isteyebilir. Dolayısıyla deprem sebebiyle kuvvetli ihtimalle öldüğü düşünülen kişinin mirasçıları kaybolan kişinin en son yerleşim yerindeki Sulh Hukuk Mahkemesine başvurarak bu kişi hakkında gaiplik kararı verilmesini talep edebilir.
“…4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 32. maddesinde yer alan;
“Ölüm tehlikesi içinde kaybolan veya kendisinden uzun zamandan beri haber alınamayan bir kimsenin ölümü hakkında kuvvetli olasılık varsa, hakları bu ölüme bağlı olanların başvurusu üzerine mahkeme bu kişinin gaipliğine karar verebilir.”
” hükmü uyarınca gaiplik kararının istenebilmesi için, aynı Kanunun 33. maddesinde belirtildiği şekilde ölüm tehlikesinin üzerinden en az bir yıl veya son haber tarihinin üzerinden en az beş yıl geçmiş olması ve mahkemece, gaipliğine karar verilecek kişi hakkında bilgisi bulunan kimselerin, belirli bir sürede bilgi vermeleri için usulüne göre yapılan ilânla çağırılması gerekmektedir. Bu süre ilk ilanın yapıldığı günden başlayarak en az altı aydır.
İncelenen dosyadan, söz konusu ilânın 27/6/2005 tarihinde yapıldığı, hüküm tarihi itibariyle altı aylık sürenin dolmadığı anlaşılmıştır.
Mahkemece, Türk Medeni Kanununun 33. maddesinde öngörülen ilan süresi dolmadan adı geçenlerin gaipliğine ilişkin hüküm kurulması usul ve yasaya aykırıdır…”(Yargıtay Kararı – 2. HD., E. 2007/15939 K. 2009/947 T. 28.1.2009)
DEPREM SEBEBİYLE GAİPLİK BAŞVURMA SÜRESİ
Deprem sebebiyle gaipliğine karar verilmesi istenen kişi hakkında gaiplik başvurusunda bulunabilmek için depremden itibaren en az bir yıl geçmesi gerekir. Sadece bu süreden sonra gaiplik başvurusunda bulunulabilir.
DEPREM SEBEBİYLE GAİPLİK YETKİLİ MAHKEME
Deprem sebebiyle gaiplik kararı verecek mahkeme Türk Medeni Kanunu’nda belirtilmiştir. İlgili düzenlemeye göre yetkili mahkeme, deprem sebebiyle kaybolan kişinin Türkiye’deki son yerleşim yeridir. Deprem sebebiyle kaybolan kişi Türkiye’de hiç yerleşmemişse nüfus siciline kayıtlı olduğu yer; böyle bir kayıt da yoksa anasının veya babasının kayıtlı bulunduğu yer mahkemesidir.
DEPREM SEBEBİYLE GAİPLİK YARGILAMA USULÜ
Deprem sebebiyle gaiplik kararı verilmesi istenen kişi hakkında mahkeme tarafından yapılacak işlemler sonucunda gaiplik kararı verilecektir. Mahkeme, gaipliğine karar verilmesi istenen kişi hakkında bilgisi olan kişileri, belli bir sürede bilgi vermesi için usulüne uygun bir ilanla çağırır. Altı aylık aralarla iki kez ilan verildikten sonra kişinin yaşayıp yaşamadığına dair bir bilgi edinilemezse deprem sebebiyle kaybolan kişi hakkında gaiplik kararı verilir.
DEPREM SEBEBİYLE GAİPLİK İSTEMİNİN DÜŞMESİ
Deprem sebebiyle hakkında gaiplik kararı verilmesi istenen kişi hakkında bilgi edinilirse gaiplik talebi düşebilir. Bu kapsamda öldüğü düşünülen kişinin ölüm tarihinin tespit edilmesi, kendisi ortaya çıkarsa veya kendisinden haber alınırsa gaiplik kararı düşer.
DEPREM SONRASI GAİPLİK KARARININ ETKİSİ
Deprem sebebiyle kaybolan kişiler hakkında verilen gaiplik kararı ile ölüme bağlı haklar kaybolan kişinin ölümü ispatlanmış gibi kullanılır. Bununla birlikte gaiplik kararı depremin gerçekleştiği veya son haber alındığı günden itibaren hüküm doğurur. Hak sahipleri bu tarihten itibaren ölüme bağlı haklarını talep edebilirler. Ayrıca gaiplik kararı, hâkimin bildirimi üzerine ölüm kütüğüne kayıt edilir.
DEPREMDE KAYBOLMA SEBEBİYLE MİRAS
Depremde kaybolan kişinin mirasçısı olan kişiler öncelikle mirasçı sıfatını ispatlamak için mirasçılık belgesi alması gereklidir. Depremde kaybolan kişinin mirasçıları mirasçılık belgesi için Sulh Hukuk Mahkemesine başvurarak mirasçılık sıfatını ispat edebilirler. Bunun dışında depremde kaybolan kişi için ölüm olayı işlenmiş olmalıdır. Zira miras ilişkisi murisin ölümüne dayanır.
Depremde kaybolan kişi hakkında ölüm karinesine ve gaipliğe göre ikili bir ayrım yapılabilir. Depremde kaybolan kişinin öldüğüne kesin gözüyle bakılıyorsa ölüm karinesi hükümleri uygulanacağı için bu kişiler gerçekten ölmüş sayılacaktır. Dolayısıyla bu aşamadan sonra tereke mirasçılara geçecektir. Depremde kaybolan kişinin gaipliğinde de gaiplik kararının ölüm kütüğüne kaydı ile birlikte murisin malları mirasçılara geçecektir.
GENEL BİLGİLER
DEPREM SEBEBİYLE MİRAS
Deprem sebebiyle miras ile ilgili yukarıda yer verilen yazıda ayrıntılı değerlendirme yapılmıştır.
DEPREMDE KAYBOLMAK
Depremde kaybolmak ile ilgili yukarıda yer verilen yazıda ayrıntılı değerlendirme yapılmıştır.
DEPREMDE KAYBOLAN KİŞİLER EMSAL KARAR
Depremde kaybolan kişiler emsal karar ile ilgili yukarıda yer verilen yazıda ayrıntılı değerlendirme yapılmıştır.
DEPREMDE KAYBOLAN İNSANLAR
Depremde kaybolan insanlar hususunda yukarıda yer verilen yazıda ayrıntılı değerlendirme yapılmıştır.
GAİPLİK DAVASI
Gaiplik davası ile ilgili yukarıda yer verilen yazıda ayrıntılı değerlendirme yapılmıştır.
ÖLÜM KARİNESİ
Ölüm karinesi ile ilgili yukarıda yer verilen yazıda ayrıntılı değerlendirme yapılmıştır.
KAYIP KİŞİLER HAKKINDA DAVA
Kayıp kişiler hakkında dava ile ilgili yukarıda yer verilen yazıda ayrıntılı değerlendirme yapılmıştır.