Sosyal medya platformunun yükümlülükleri incelenmeden önce sosyal medya platformu (sosyal ağ sağlayıcı) tanımlanmalıdır. Bu kapsamda sosyal medya platformu, sosyal etkileşim amacıyla kullanıcıların internet ortamında metin, görüntü, ses, konum gibi içerikleri oluşturmalarına, görüntülemelerine veya paylaşmalarına imkân sağlayan gerçek veya tüzel kişilerdir. Sosyal medya platformunun yükümlülükleri 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun (5651 sayılı Kanun) Ek Madde 4’te düzenlenmiştir. Aşağıda sosyal medya platformunun yükümlülükleri ve uzman sosyal medya avukatı önemi ayrıntılı bir şekilde anlatılacaktır. Bunun yanında sosyal medya platformunun yükümlülükleri güncel ve sürekli yenilenen bir konu olduğundan hukuki sürecin internet avukatı aracılığıyla yürütülmesinin faydaları vurgulanacaktır. Nitekim internet suçları veya sosyal medya uyuşmazlıkları, uyuşmazlık veya suçun tespiti, delillerin toplanması ve yargılamanın yürütülmesinde açısından titiz bir çalışmayı gerektirir.
SOSYAL MEDYA PLATFORMUNUN TEMSİLCİ BULUNDURMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ
Sosyal medya platformunun yükümlülükleri arasında birincisi temsilci bulundurma yükümlülüğüdür. Türkiye’den günlük erişimi bir milyondan fazla olan yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcı; Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (Kurum), Erişim Sağlayıcıları Birliği (Birlik), adli veya idari makamlarca gönderilecek tebligat, bildirim veya taleplerin gereğinin yerine getirilmesi ve kişiler tarafından 5651 sayılı Kanun kapsamında yapılacak başvuruların cevaplandırılması ve 5651 sayılı Kanun kapsamındaki diğer yükümlülüklerin yerine getirilmesini temin için yetkili en az bir kişiyi Türkiye’de temsilci olarak belirler ve bu kişinin iletişim bilgilerine kolayca görülebilecek ve doğrudan erişilebilecek şekilde internet sitesinde yer verir. Sosyal ağ sağlayıcı bu kişinin kimlik ve iletişim bilgilerini Kuruma bildirmekle yükümlüdür. Temsilcinin gerçek kişi olması hâlinde bu kişinin Türkiye’de mukim ve Türk vatandaşı olması zorunludur.
Türkiye’den günlük erişimin on milyondan fazla olması hâlinde ise yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcı tarafından belirlenen gerçek veya tüzel kişi temsilci, sosyal ağ sağlayıcının sorumlulukları saklı kalmak kaydıyla teknik, idari, hukuki ve mali yönden tam yetkili ve sorumlu olup bu temsilcinin tüzel kişi olması hâlinde doğrudan sosyal ağ sağlayıcı tarafından sermaye şirketi şeklinde kurulan bir şube olması zorunludur.
YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN İHLALİNE KARŞI İDARİ PARA CEZASI VERİLMESİ
Temsilci bulundurma yükümlülüğünün ihlaline karşı idari para cezası öngörülmüştür. Bu kapsamda temsilci belirleme ve bildirme yükümlülüğünü yerine getirmeyen sosyal ağ sağlayıcıya, Kurum tarafından bildirimde bulunulur. Bildirimden itibaren otuz gün içinde bu yükümlülüğün yerine getirilmemesi hâlinde sosyal ağ sağlayıcıya Başkan tarafından on milyon Türk lirası idari para cezası verilir. Verilen idari para cezasının tebliğinden itibaren otuz gün içinde bu yükümlülüğün yerine getirilmemesi hâlinde otuz milyon Türk lirası daha idari para cezası verilir. Temsilci belirleme ve bildirme yükümlülüğünün yerine getirilmesi hâlinde verilen idari para cezalarının yalnızca dörtte biri tahsil edilir.
YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN İHLALİNE KARŞI REKLAM YASAĞI VERİLMESİ
İkinci kez verilen idari para cezasının tebliğinden itibaren otuz gün içinde bu yükümlülüğün yerine getirilmemesi hâlinde Başkan tarafından Türkiye’de mukim vergi mükellefi olan gerçek ve tüzel kişilerin ilgili sosyal ağ sağlayıcısına yeni reklam vermesi yasaklanır, bu kapsamda yeni sözleşme kurulamaz ve buna ilişkin para transferi yapılamaz. Temsilci belirleme ve bildirme yükümlülüğünün yerine getirilmesi hâlinde reklam yasağı kaldırılır.
YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN İHLALİNE KARŞI BANT GENİŞLİĞİNİN AZALTILMASI
Temsilci bulundurma yükümlülüğünün ihlaline karşı reklam yasağı kararının verildiği tarihten itibaren üç ay içinde bu yükümlülüğün yerine getirilmemesi hâlinde Başkan, sosyal ağ sağlayıcının internet trafiği bant genişliğinin yüzde elli oranında daraltılması için sulh ceza hâkimliğine başvurabilir. Başvurunun kabulüne ilişkin hâkim kararının uygulanmasından itibaren otuz gün içinde söz konusu yükümlülüğün yerine getirilmemesi hâlinde Başkan, sosyal ağ sağlayıcının internet trafiği bant genişliğinin yüzde doksan oranına kadar daraltılması için sulh ceza hâkimliğine başvurabilir. Hâkim ikinci başvuru üzerine vereceği kararında, yüzde elliden düşük olmamak kaydıyla, sunulan hizmetin niteliğini de dikkate alarak daha düşük bir oran belirleyebilir. Bu kararlara karşı Başkan tarafından 5271 sayılı Kanun’a göre itiraz yoluna gidilebilir.
Hâkim tarafından verilen kararlar erişim sağlayıcılara bildirilmek üzere Kuruma gönderilir. Kararların gereği, bildirimden itibaren derhâl ve en geç dört saat içinde erişim sağlayıcıları tarafından yerine getirilir. Temsilci belirleme ve bildirme yükümlülüğünün yerine getirilmesi hâlinde hâkim kararları kendiliğinden hükümsüz kalır ve internet trafiği bant genişliğine yapılan müdahalenin sona erdirilmesi için erişim sağlayıcılara Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu tarafından bildirim yapılır.
SOSYAL MEDYA PLATFORMUNUN CEVAP VERME YÜKÜMLÜLÜĞÜ
Sosyal medya platformunun yükümlülükleri arasında ikincisi, cevap verme yükümlülüğüdür. Türkiye’den günlük erişimi bir milyondan fazla olan yurt içi veya yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcı, içeriğin yayından çıkarılması ve erişimin engellenmesi ile özel hayatın gizliliği nedeniyle içeriğe erişimin engellenmesine yönelik kişiler tarafından yapılacak başvurulara, başvurudan itibaren en geç kırk sekiz saat içinde olumlu ya da olumsuz cevap vermekle yükümlüdür. Olumsuz cevaplar gerekçeli olarak verilir. Bu yükümlülüğü yerine getirmeyen sosyal ağ sağlayıcıya Başkan tarafından beş milyon Türk lirası idari para cezası verilir.
SOSYAL MEDYA PLATFORMUNUN RAPOR SUNMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ
Sosyal medya platformunun yükümlülükleri arasında üçüncüsü, rapor sunma yükümlülüğüdür. Türkiye’den günlük erişimi bir milyondan fazla olan yurt içi veya yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcı, kendisine bildirilen içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararlarının uygulanmasına ve başvurulara ilişkin istatistiksel ve kategorik bilgileri içeren Türkçe hazırlanmış raporları altı aylık dönemlerle Kuruma bildirir. Başvurulara ilişkin rapor, kişisel verilerden arındırılmak suretiyle sosyal ağ sağlayıcının kendi internet sitesinde de yayınlanır.
Sosyal ağ sağlayıcı hesap verebilirlik ilkesine uygun şekilde hareket etmek, Kanunun uygulanmasında şeffaflığı sağlamak, Kanunun uygulanmasına ilişkin gerekli tüm bilgi ve belgeleri Kurum tarafından istenildiği zaman vermekle yükümlüdür. Sosyal ağ sağlayıcı kullanıcılarına eşit ve tarafsız davranmakla yükümlü olup Kuruma sunulacak raporda bu hususa ilişkin alınan tedbirlere de yer verilir.
Sosyal ağ sağlayıcı, Kanun kapsamındaki suçlara ilişkin içerikler ile başlık etiketlerinin yayınlanmamasına ilişkin kendi sistem, mekanizma ve algoritmasında Kurumla iş birliği hâlinde gerekli tedbirleri alır ve bu tedbirlere raporunda yer verir. Sosyal ağ sağlayıcı, kullanıcılara öneriler sunarken hangi parametreleri kullandığına internet sitesinde açık, anlaşılır ve kolaylıkla ulaşılabilir şekilde yer vermekle yükümlüdür. Sosyal ağ sağlayıcı, kullanıcılara önerdiği içeriklere ilişkin tercihleri güncelleme ve kişisel verilerinin kullanılmasını sınırlandırma seçeneği sunma konusunda gerekli tedbirleri alır ve bu tedbirlere raporunda yer verir. Sosyal ağ sağlayıcı, reklamlara ilişkin içerik, reklam veren, reklam süresi, hedef kitlesi, ulaşılan kişi veya grup sayısı gibi bilgilerin yer aldığı bir reklam kütüphanesi oluşturarak bunu internet sitesi üzerinden yayınlar ve bu hususa raporunda yer verir. Bu yükümlülüğü yerine getirmeyen sosyal ağ sağlayıcıya Başkan on milyon Türk lirası idari para cezası verir.
SOSYAL MEDYA PLATFORMUNUN TALEP EDİLEN BİLGİLERİ VERME YÜKÜMLÜLÜĞÜ
Sosyal medya platformunun yükümlülükleri arasında dördüncüsü, talep edilen bilgileri verme yükümlülüğüdür. Çocukların cinsel istismarı, halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma, devletin birliğini ve ülke bütünlüğünü bozma, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar ile devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk suçlarına konu internet içeriklerini oluşturan veya yayan faillere ulaşmak için gerekli olan bilgiler soruşturma aşamasında Cumhuriyet savcısı, kovuşturma aşamasında yargılamanın yürütüldüğü mahkeme tarafından talep edilmesi üzerine sosyal ağ sağlayıcının Türkiye’deki temsilcisi tarafından adli mercilere verilir.
TALEP EDİLEN BİLGİLERİ VERME YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN İHLALİ
Sosyal medya platformundan istenen bilgilerin talep eden Cumhuriyet Başsavcılığı veya mahkemeye verilmemesi durumunda, ilgili Cumhuriyet savcısı tarafından, yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcının internet trafiği bant genişliğinin yüzde doksan oranında daraltılması talebiyle başvurulabilir. İnternet trafiği bant genişliğinin daraltılması kararı verilmesi hâlinde, bu karar erişim sağlayıcılara bildirilmek üzere Kuruma gönderilir. Kararın gereği, bildirimden itibaren derhâl ve en geç dört saat içinde erişim sağlayıcıları tarafından yerine getirilir. Sosyal ağ sağlayıcının, bu yükümlülüklerini yerine getirmesi hâlinde yaptırımlar kaldırılır ve Kuruma bildirilir.
SOSYAL MEDYA PLATFORMUNUN VERİLERİ BARINDIRMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ
Sosyal medya platformunun yükümlülükleri arasında beşincisi, verileri Türkiye’de barındırma yükümlülüğüdür. Türkiye’den günlük erişimi bir milyondan fazla olan yurt içi veya yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcı, Türkiye’deki kullanıcıların verilerini Türkiye’de barındırma yönünde gerekli tedbirleri alır. Söz konusu yükümlülüğü yerine getirmeyen sosyal ağ sağlayıcıya Başkan tarafından bir önceki takvim yılındaki küresel cirosunun yüzde üçüne kadar idari para cezası verilebilir.
SOSYAL MEDYA PLATFORMUNUN AYRIŞTIRILMIŞ HİZMET SUNMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ
Sosyal medya platformunun yükümlülükleri arasında altıncısı, çocuklara özgü ayrıştırılmış hizmet sunma yükümlülüğüdür. Sosyal ağ sağlayıcı, çocuklara özgü ayrıştırılmış hizmet sunma konusunda gerekli tedbirleri alır. Söz konusu yükümlülüğü yerine getirmeyen sosyal ağ sağlayıcıya Başkan tarafından bir önceki takvim yılındaki küresel cirosunun yüzde üçüne kadar idari para cezası verilebilir.
SOSYAL MEDYA PLATFORMUNUN ERİŞİMİ ENGELLEME YÜKÜMLÜLÜĞÜ
Sosyal medya platformunun yükümlülükleri arasında yedincisi, içeriği çıkarma ve erişimi engelleme yükümlülüğüdür. Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Başkanı tarafından verilen içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararının gereğinin yerine getirilmemesi hâlinde, Türkiye’de mukim vergi mükellefi gerçek ve tüzel kişilerin, ilgili yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcıya altı aya kadar reklam vermesinin yasaklanmasına Başkan tarafından karar verilebilir, bu kapsamda yeni sözleşme kurulamaz ve buna ilişkin para transferi yapılamaz. Reklam yasağı kararı, Resmî Gazete’de yayımlanır.
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Başkanı, reklam yasağı kararının yanı sıra içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararının yerine getirilmesine kadar sosyal ağ sağlayıcının internet trafiği bant genişliğinin yüzde elli oranında daraltılması için sulh ceza hâkimliğine başvurabilir. Hâkim tarafından verilen internet trafiği bant genişliğinin yüzde elli oranında daraltılmasına ilişkin kararın ilgili sosyal ağ sağlayıcıya bildirilmesinden itibaren otuz gün içinde içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararının sosyal ağ sağlayıcı tarafından yerine getirilmemesi hâlinde, sosyal ağ sağlayıcının internet trafiği bant genişliğinin yüzde doksan oranına kadar daraltılması için Başkan tarafından sulh ceza hâkimliğine başvurulabilir. Hâkim tarafından verilen kararlar, erişim sağlayıcılara bildirilmek üzere Kuruma gönderilir. Kararlar, bildirimden itibaren derhâl ve en geç dört saat içinde erişim sağlayıcıları tarafından yerine getirilir.
Sosyal ağ sağlayıcının, içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararının gereğini yerine getirmesi ve Kuruma bildirmesi hâlinde internet trafiği bant genişliğinin daraltılması tedbiri kaldırılır.
İDARİ PARA CEZASINI ÖDEME YÜKÜMLÜLÜĞÜ
Sosyal medya platformunun yükümlülükleri arasında sekizincisi, idari para cezasını ödeme yükümlülüğüdür. Başkan tarafından verilen idari para cezalarının yasal süresinde ödenmemesi durumunun bir yıl içinde birden fazla gerçekleşmesi hâlinde, Başkan tarafından yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcıya Türkiye’de mukim vergi mükellefi gerçek ve tüzel kişilerin ilgili sosyal ağ sağlayıcısına altı aya kadar yeni reklam vermesinin yasaklanmasına karar verilebilir, bu kapsamda yeni sözleşme kurulamaz ve buna ilişkin para transferi yapılamaz. Reklam yasağı kararı, Resmî Gazete’de yayımlanır. Yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcının, idari para cezalarının tamamını ödemesi ve Kuruma bildirmesi hâlinde reklam yasağı kaldırılır.
REKLAM YASAĞINA UYMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ
Sosyal medya platformunun yükümlülükleri arasında dokuzuncusu, reklam yasağına aykırı davranmama yükümlülüğüdür. Verilen reklam yasağına aykırı davranan Türkiye’de mukim vergi mükellefi gerçek ve tüzel kişilere, on bin Türk lirasından yüz bin Türk lirasına kadar idari para cezası uygulanmasına Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Başkanı tarafından karar verilebilir.
DÜZENLEMELERE UYMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ
Sosyal medya platformunun yükümlülükleri arasında onuncusu, kullanıcıların haklarına ilişkin düzenlemelere uyma yükümlülüğüdür. Sosyal ağ sağlayıcı, kullanıcılarının haklarının korunmasına yönelik olarak Kurum tarafından yapılacak kullanıcı haklarına ilişkin düzenlemelere uymakla yükümlüdür.
Söz konusu yükümlülüğü yerine getirmeyen sosyal ağ sağlayıcıya Başkan tarafından bir önceki takvim yılındaki küresel cirosunun yüzde üçüne kadar idari para cezası verilebilir.
TAZMİNAT ÖDEME YÜKÜMLÜLÜĞÜ
Sosyal medya platformunun yükümlülükleri arasında on birincisi, tazminat ödeme yükümlülüğüdür. Hukuka aykırılığı hâkim veya mahkeme kararı ile tespit edilen içeriğin sosyal ağ sağlayıcıya bildirilmesi durumunda, bildirime rağmen yirmi dört saat içinde içeriği çıkarmayan veya erişimi engellemeyen sosyal ağ sağlayıcı, doğan zararların tazmin edilmesinden sorumludur. Bu hukuki sorumluluğun işletilmesi için içerik sağlayıcının sorumluluğuna gidilmesi veya içerik sağlayıcıya dava açılması şartı aranmaz.
İÇERİĞİ KALDIRMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ
Sosyal medya platformunun yükümlülükleri arasında on ikincisi, içeriği uyarı yöntemiyle kaldırma yükümlülüğüdür. Sosyal ağ sağlayıcı, başlık etiketleri ve öne çıkarılan içeriklerin uyarı yöntemiyle kaldırılması için Kurum ile iş birliği içinde etkin bir başvuru mekanizması kurmakla yükümlüdür. Sosyal ağ sağlayıcı, başlık etiketleri veya öne çıkarılan içerikler aracılığıyla ortam sağladığı başkasına ait yayın yoluyla işlenen suçtan, kendisine hukuka aykırı içeriğin bildirilmiş ve buna rağmen içeriğin bildiriminden itibaren derhal ve en geç dört saat içinde kaldırılmamış olması durumunda içerikten doğrudan sorumludur.
TEHLİKELİ İÇERİĞİ BİLDİRME YÜKÜMLÜLÜĞÜ
Sosyal medya platformunun yükümlülükleri arasında on üçüncüsü, can ve mal güvenliğini tehlikeye atan içerikleri bildirme yükümlülüğüdür. Sosyal ağ sağlayıcı, kişilerin can ve mal güvenliğini tehlikeye sokan içerikleri öğrenmesi ve gecikmesinde sakınca bulunması hâlinde, bu içeriği ve içeriği oluşturana ilişkin bilgileri yetkili kolluk birimleriyle paylaşır.
Söz konusu yükümlülüğü yerine getirmeyen sosyal ağ sağlayıcıya Başkan tarafından bir önceki takvim yılındaki küresel cirosunun yüzde üçüne kadar idari para cezası verilebilir.
TALEP EDİLEN BİLGİLERİ VERME YÜKÜMLÜLÜĞÜ
Sosyal medya platformunun yükümlülükleri arasında on dördüncüsü, talep edilen bilgileri verme yükümlülüğüdür. Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu, sosyal ağ sağlayıcının 5651 sayılı Kanun’a uyumuna ilişkin olarak sosyal ağ sağlayıcıdan kurumsal yapı, bilişim sistemleri, algoritmalar, veri işleme mekanizmaları ve ticari tutumlar dâhil her türlü açıklamayı talep edebilir. Sosyal ağ sağlayıcı, Kurum tarafından talep edilen bilgi ve belgeleri en geç üç ay içinde vermekle yükümlüdür. Kurum, sosyal ağ sağlayıcının 5651 sayılı Kanun’a uyumunu sosyal ağ sağlayıcının bütün tesislerinde yerinde inceleyebilir.
Söz konusu yükümlülüğü yerine getirmeyen sosyal ağ sağlayıcıya Başkan tarafından bir önceki takvim yılındaki küresel cirosunun yüzde üçüne kadar idari para cezası verilebilir.
KRİZ PLANI OLUŞTURMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ
Sosyal medya platformunun yükümlülükleri arasında on beşincisi, kriz planı oluşturma yükümlülüğüdür. Sosyal ağ sağlayıcı, kamu güvenliğini ve kamu sağlığını etkileyen olağanüstü durumlara ilişkin kriz planı oluşturmakla ve Kuruma bildirmekle yükümlüdür.
Söz konusu yükümlülüğü yerine getirmeyen sosyal ağ sağlayıcıya Başkan tarafından bir önceki takvim yılındaki küresel cirosunun yüzde üçüne kadar idari para cezası verilebilir.
Benzer yazılara bkz.
https://hkavukatlik.com/erisim-toplu-kullanim-ve-yer-saglayicinin-yukumlulukleri/
https://hkavukatlik.com/erisimin-engellenmesi-ve-icerigin-cikarilmasi/