A- TRAFİK KAZASI TAZMİNATININ BELİRLENMESİ
(Trafik Kazasında Müterafik Kusur). 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu (TBK) md. 51’de hâkimin, tazminatın kapsamını ve ödenme biçimini, durumun gereğini ve özellikle kusurun ağırlığını göz önüne alarak belirleyeceği düzenlenmiştir. TBK md. 52’de ise zarar görenin, zararı doğuran fiile razı olması veya zararın doğmasında ya da artmasında etkili olması veya tazminat yükümlüsünün durumunu ağırlaştırmış olması durumunda hâkimin, tazminatı indirebileceği veya tamamen kaldırabileceği ifade edilmiştir.
B- MÜTERAFİK KUSUR
Müterafik kusur, zarar görenin, kendisine karşı gerçekleşen haksız fiilden zarar görmesine veya zararın artmasına sebep olacağı kusurlu davranışı olarak tanımlanabilir. Zarar görenin, menfaatinin korunması adına gerekli çabayı göstermemesi neticesinde zararı ortaya çıkacak veya zararının miktarı artacaktır. Dolayısıyla, kendisinden beklenen özeni göstermeyen zarar gören, zararının oluşmasına veya zararının kapsamına etki edecektir.
C- TRAFİK KAZASINDA MÜTERAFİK KUSUR
Trafik kazasında müterafik kusur, trafikte sürücü, yolcu, yaya vb. şeklinde yer alan aklı başında bir kişinin kendi çıkarlarını korumak adına sakınması gereken kusurlu hareketleri olarak değerlendirilebilir. Trafik kazasının oluşumunda veya zararın artmasında gerekli özeni göstermeyen veya zararın ortaya çıkmasını isteyen kişi bunun sonucuna katlanmalıdır. Bu durumda, zararın meydana gelmesinde oynanan role, rolün etkisine ve derecesine göre zarar kısmen veya tamamen üstlenilmektedir. Dolayısıyla, trafik kazalarında müterafik kusur, temel olarak dürüstlük kurallarına dayanmaktadır.
“Genellikle birlikte kusur olarak nitelenen bu kusur, aklı başında (makul) bir kimsenin kendi çıkarları için sakınacağı ve sakınması gerekli olan düşüncesiz bir hareket olarak tanımlanmaktadır. Zarara uğramamak için gerekli özeni göstermeyen veya zararın meydana gelmesini isteyen kimse, bu hareket tarzının sonuçlarına katlanmalı ve bu davranışının zararın meydana gelmesinde oynadığı role, etkisine ve derecesine göre zararı kısmen veya tamamen üzerine almalıdır. Çünkü, kendi kusuruyla sebebiyet verdiği ya da artmasına neden olduğu zararın ödettirilmesini istemek TMK’nın 2. maddesinde sözü edilen dürüstlük kuralına aykırı olacaktır.” (YARGITAY 4. HD. 1978/5666 E., 1979/2516 K., 26.02.1979 T.)
D- TRAFİK KAZASINDA MÜTERAFİK KUSUR SONUCU TAZMİNATTA İNDİRİM
Zarara uğrayan, zararın meydana gelmesine etki etmiş veya tazminat sorumlusunun durumunu ağırlaştırmışsa trafik kazasında müterafik kusur neticesinde tazminattan indirime gidilir. Tazminattan indirime gidilebilecek durumlar çeşitlilik gösterir. Bunlardan birisi, kişinin, sürücüsünün alkollü olduğunu bildiği araca binmesidir. Yolculuk neticesinde kaza meydana gelirse, trafik kazasında müterafik kusur değerlendirmesi yapılır ve tazminattan indirime gidilir.
“Mahkemece bozma ilamına uygun şekilde, davacının araçta hatır için taşındığı ve alkollü sürücünün aracına bindiği gerekçeleri ile %40 oranında indirim uygulanmasına karar verilmiş ancak hatır taşıması ve müterafik kusur nedeniyle yapılacak indirimin hesaplanan tazminat miktarından indirilmesi yerine hatalı şekilde İMSS poliçe limiti olan 20.000 TL. tazminat üzerinden toplam %40 oranında indirim yapılmıştır. Mahkemece hükme esas alınan bilirkişi raporu ile belirlenen toplam tazminat miktarı üzerinden müterafik kusur ve hatır taşıması indirimi yapılması ve sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken direkt poliçede yazılı teminat limiti üzerinden indirim yapılarak yazılı olduğu şekilde karar verilmesi doğru görülmemiştir.” (YARGITAY 17. HD. 2016/9264 E., 2017/7874 K., 19.09.2017 T.)
E- TRAFİK KAZASINDA MÜTERAFİK KUSUR İLE ZARAR ARASINDA İLLİYET BAĞI
Trafik kazasında müterafik kusur sebebiyle tazminattan indirim yapılabilmesi için, zarar görenin ortak kusuru yanında doğan zarar ile kusur arasında uygun illiyet bağı olmalıdır. Uygun illiyet bağı yoksa zarar görenin ortak kusuru yeterli olmaz. Dolayısıyla, zarar gören için kusur teşkil eden durum, zararın doğumu ya da artması bakımından illiyet değeri taşımıyorsa, trafik kazasında müterafik kusur nedeniyle tazminattan indirim yapılamaz.
“Somut olayda; davaya konu kazada sağ bacağı kırılan davacının maluliyet oranının tespiti bakımından alınan ve mahkemece de benimsenen 18.06.2015 tarihli uzman bilirkişi heyeti raporunda, sağ bacağın kırılmasından kaynaklanan “alt taraf periferik sinir paralizisi ve sağ bacaktaki 13 mm’lik kısalma” nedeniyle davacı için maluliyet oranı belirlendiği görülmektedir. Kazada sağ bacağın kırılması ile davacının kask takmadan motorsiklet kullanması arasında illiyet bağı yoktur. Davaya konu kazanın hemen akabinde, kazaya karışan meçhul araçta bulunan 3. kişilerin davacıyı darp etmesi bakımından ise, 3. kişilerin haksız eyleminin sözkonusu olduğu, bu durumun davacının zararı artırmaya yönelik ortak kusuru olarak kabul edilemeyeceği gözetilmelidir. Açıklanan nedenlerle; zararın doğması ya da artmasında uygun illiyet bağı vasfı bulunmayan kask takmama durumunun, tazminattan indirim gerektiren müterafik kusur teşkil etmeyeceği; dava dışı 3. kişilerin haksız eylemi niteliğinde olan darp olayı davacıdan kaynaklanmadığı için, bu durumun da davacı bakımından müterafik kusur teşkil etmeyeceği dikkate alınmak suretiyle, alınan raporla saptanan tazminattan müterafik kusur indirimi yapılmadan tazminata hükmedilmesi gerekirken, yanılgılı değerlendirme ve hatalı gerekçeyle, yazılı şekilde hüküm tesisi bozmayı gerektirmiştir.” (YARGITAY 17. HD. 2015/17152 E., 2018/9033 K., 15.10.2018 T.)
F- TRAFİK KAZASINDA MÜTERAFİK KUSUR ORANI
Trafik kazasında müterafik kusur oranı genel olarak %20 olarak esas alınmaktadır. Kaza neticesinde tazminattan %20 oranında müterafik kusur indirimi yapılması gerektiğini değerlendiren Yargıtay bu oranın altında veya üzerinde yapılan indirimlerin doğru olmadığına karar vermektedir.
“Dava, trafik kazasından kaynaklanan destekten yoksun kalma tazminatı istemine ilişkindir. Zararın meydana gelmesinde veya artmasında mağdurun da kusurunun bulunması halinde söz konusu olan müterafik kusur Borçlar Kanunu’nun 44. maddesinde (6098 sayılı TBK md. 52. md.) düzenlenmiştir. Buna göre zarara uğrayan, zarar doğuran eyleme razı olmuş veya kendisinin sebep olduğu hal ve şartlar zararın meydana gelmesine etki yapmış veya tazminat ödevlisinin durumunu diğer bir surette ağırlaştırmış ise, hakim tazminat miktarını hafifletebilir. Bu durumda mahkemece, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 52. (818 sayılı BK 44. md.) maddesi gereğince yolcu murisin alkollü olduğunu bildiği araca binmesinden dolayı davacı … hakkındaki tazminattan %20 oranında müterafik kusur indirimi yapılması gerekirken, %15 oranında indirim yapılması doğru değildir.” (YARGITAY 17. HD. 2018/5461 E., 2019/10629 K., 13.11.2019 T.)
G- TRAFİK KAZASINDA YOLCUNUN MÜTERAFİK KUSURU
Yolcunun kurallara aykırı ve kendi can emniyetini tehlikeye atacak şekilde seyretmesi sürüş ve trafik akışı kusurları arasında değildir. Ancak bu eylemler trafik kazasında müterafik kusur kapsamında tazminattan indirim sebebi olarak kabul edilebilir. Dolayısıyla yolcunun eylemi, tazminattan makul oranda indirimine sebep olur.
“Mahkemece alınan kusur bilirkişi raporu uyarınca vefat eden kişinin %75 kusurlu olduğu kabul edilerek tazminat tutarına bu kusurdan indirim yapılarak belirlenen rakam üzerinden hükmedilmiştir. Yolcunun nizamlara aykırı ve kendi can emniyetini tehlikeye atacak şekilde seyretmesi sürüş ve trafik akışı kusurlarından olmayıp, hakim tarafından tazminattan indirim sebebi olarak kabul edilecek hususlardandır. Vefat eden desteğin, traktörün sağ çamurluğunda yolculuk etmek suretiyle zararın doğumunda etkili olduğu olayda müterafik kusurunun bulunduğu anlaşılmaktadır. Yolcunun eylemi sebebiyle belirlenen kusur oranı bilirkişi tarafından tazminat tutarına indirim olarak uygulanamayacak olup tespit edilen gerçek zarar tazminatından BK’nun 44. maddesi (TBK 52. md) uyarınca makul oranda hakkaniyete uygun müterafik kusur indirimi (Dairemiz’in yerleşik uygulamaları ile bu oran %20) yapılması ile oluşacak sonuç dairesinde karar verilmesi gerekirken, ölen kişinin %75 kusurlu olduğu kabul edilerek eksik incelemeyle, yazılı şekilde hüküm tesisi doğru görülmemiştir.” (YARGITAY 17. HD. 2017/4501 E., 2019/10248 K., 06.11.2019 T.)
H- DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATINDA MÜTERAFİK KUSUR
Destekten yoksun kalma tazminatı açısından destek olan zarar görenin trafik kazasında müterafik kusuru kabul edildiğinde, tazminattan indirim yapılır. Motosiklete kasksız binilmesini söz konusu kusurlu hareketler arasında değerlendiren Yargıtay, bu durum dikkate alınmaksızın karar verilmesini bozma gerekçesi olarak değerlendirmiştir.
“Davaya konu olan olayda, davacıların desteğinin kullandığı motosiklete kasksız bindiği, motosikletin kendisini çeken aracın halatının dolanması nedeniyle meydana gelen trafik kazasında desteğin, trafik kazası ile husulü mümkün künt travmadan gelişen kafatası kemiği kırıkları ile birlikte beyin kanamasına bağlı komplikasyonlar sonucu vefat ettiği, dosya kapsamından anlaşılmaktadır. Desteğin motosiklete kasksız olarak binmiş olması halinde 6098 Sayılı BKnın 52. maddesi uyarınca zarar görenin müterafik kusuru kabul edilmeli ve bu nedenle de belirlenecek kusur oranında bir indirim yapılması zorunludur. Bu itibarla somut olayda yukarıda anılan kanun maddesi gereğince tazminattan indirim yapılmasının gerekip gerekmediği hususunun tartışıldıktan sonra bir karar verilmesi gerekirken, bu hususun karar yerinde değerlendirilmemiş olması bozmayı gerektirmiştir.” (YARGITAY 17. HD. 2014/24006 E., 2016/6479 K., 26.05.2016 T.)
İ- MANEVİ TAZMİNAT DAVASINDA MÜTERAFİK KUSUR
Trafik kazasında müterafik kusur, sadece maddi tazminat davasından değil manevi tazminat davasında da dikkate alınır. Müterafik kusur neticesinde manevi tazminatta indirimi gidebilecek olan hakim, manevi tazminata hükmedilmesini haksız ve yersiz olarak değerlendirirse manevi tazminata hükmetmeyebilir.
“Mücerret müterafik kusur veya birlikte sebebiyet verme durumu, manevi tazminata hükmedilmesine engel değildir. Ancak; müterafik kusur veya birlikte sebebiyet verme nispeti, manevi tazminata hükmedilmesini haksız ve yersiz kılacak derecede ağır ve büyük olursa, hakim manevi tazminata hükmetmiyebilir.” (YARGITAY BÜYÜK GENEL KURULU. 1966/7 E., 1966/7 K., 22.06.1966 T.)
J- ZARARIN ARTMASININ ÖNLENMEMESİ DURUMUNDA MÜTERAFİK KUSUR
Zarar görenin, zararın artmasını önleyecek güvenlik önlemlerini almaması neticesinde gerçekleşen olaylar da trafik kazasında müterafık kusur kapsamında değerlendirilir. Kask gibi zararın artmasını önleyecek güvenlik önlemlerinin alınmaması durumunda, tazminat tutarından indirim yapılabilir.
“(D)avacının kask gibi zararın artmasını önleyecek güvenlik önlemlerini almaksızın ve istiab haddini de aşacak şekilde motorsiklete binmesinin BK’nun 44. maddesi gereğince müterafık kusur oluşturup oluşturmayacağı değerlendirip, tazminat tutarından belirlenecek kusur oranında indirim yapılması gerekip gerekmediğinin açıklığa kavuşturulması icap ederken bu konuda her hangi bir araştırma yapılmadan, trafik kazası nedeni ile davacıya Sosyal Güvenlik Kurumundan rücua tabi herhangi bir ödeme yapılıp yapılmadığı da araştırılmadan yazılı şekilde hüküm kurulmuş olması da isabetli değildir.” (YARGITAY 17. HD. 2009/9970 E., 2010/2559 K., 22.03.2010 T.)
K- GENEL BİLGİ
1- TRAFİK KAZASI AVUKATI
Trafik kazası avukatı, trafik kazası uyuşmazlıklarına ilişkin danışmanlık yapar ve yargılama sürecini takip eder.
2- ANKARA TRAFİK KAZASI AVUKATI
Ankara trafik kazası avukatı, bu uyuşmazlıkların önemli bir kısmının görüldüğü Ankara’da hizmet verir.
3- ÖLÜMLÜ TRAFİK KAZASI AVUKATI
Ölümlü trafik kazası avukatı, ölümlü trafik kazalarına ilişkin uyuşmazlıklarda hizmet verir.
4- ANKARA YARALAMALI TRAFİK KAZASI AVUKATI
Ankara yaralamalı trafik kazası avukatı, söz konusu uyuşmazlıklarına ilişkin Ankara’da hizmet verir.
Ölümlü trafik kazası tazminatı hk. https://hkavukatlik.com/olumlu-trafik-kazasi-tazminati/